Mity na temat cukrzycy

Obecnie w Polsce ponad 3 miliony osób choruje na cukrzycę, a eksperci szacują, że w ciągu najbliższej dekady liczba ta ma zwiększyć się do 4,5 miliona. Pacjenci w momencie rozpoznania u nich cukrzycy często czują się zdezorientowani, ponieważ w społeczeństwie krąży wiele mitów na temat tego schorzenia. Czy naprawdę można dostać cukrzycy od jedzenia zbyt dużej ilości słodyczy? Czy osoby z cukrzycą muszą całkowicie unikać węglowodanów? W poniższym artykule szczegółowo wyjaśnimy kilkanaście powszechnie powielanych mitów.

Rozprawiamy się z mitami o cukrzycy:

• jeżeli rodzice chorują na cukrzycę typu 2, to ja też na pewno zachoruję - cukrzyca typu 2 jest schorzeniem o podłożu wieloczynnikowym. W jej powstawaniu biorą udział czynniki genetyczne (dziedziczenie wielogenowe), ale decydującą rolę odgrywają czynniki środowiskowe (niewłaściwa dieta, otyłość, niska aktywność fizyczna). Występowanie cukrzycy typu 2 u członków rodziny zwiększa ryzyko zachorowania, ale nie jest to zależność zero-jedynkowa. Zachorowaniu na cukrzycę typu 2 można skutecznie zapobiegać poprzez odpowiednio zbilansowaną dietę oraz regularną aktywność fizyczną;
• osoby chorujące na cukrzycę nie powinny uprawiać sportu - wręcz przeciwnie, diabetycy powinni regularnie podejmować aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności (np. pływanie, jazda na rowerze, nordic walking). Wybór formy aktywności najlepiej wcześniej skonsultować z lekarzem;
• każdy diabetyk z cukrzycą typu 2 musi przyjmować insulinę - leczeniem pierwszego rzutu w cukrzycy typu 2, poza modyfikacją stylu życia, jest stosowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych. Dopiero, gdy pomimo optymalnego leczenia przy pomocy leków doustnych nie udaje się wyrównać cukrzycy, wówczas rozważa się dołączenie do leczenia insuliny;
• osoby z cukrzycą nie powinny jeść żadnych owoców - cukrzyk  nie musi całkowicie eliminować owoców ze swojego jadłospisu, lecz powinien wybierać te o niskim indeksie glikemicznym, takie jak maliny, truskawki, wiśnie, jagody, porzeczki, agrest, jabłka, grejpfruty, granaty, śliwki;
• woda z cytryną obniża poziom cukru - dodatek soku z cytryny do wody poprawia jej walory smakowe, przez co w gorące dni łatwiej jest nam wypić większe ilości wody. Cytryna nie ma właściwości obniżających poziom cukru we krwi, ale warto ją regularnie spożywać, gdyż jest źródłem witamin C, E, potasu, magnezu oraz żelaza;
• cukrzyca typu 1 jest spowodowana jedzeniem dużej ilości słodyczy - cukrzyca typu 1 jest schorzeniem o podłożu autoimmunologicznym. W przebiegu choroby dochodzi do niszczenia komórek beta wysp trzustkowych przez krążące we krwi autoprzeciwciała, w następstwie czego upośledzona jest produkcja insuliny. W przeciwieństwie do cukrzycy typu 2, cukrzyca typu 1 nie jest spowodowana nieprawidłową dietą ani otyłością;
• nic mnie nie boli, więc na pewno nie choruję na cukrzycę - w bardzo wielu przypadkach cukrzyca może początkowo przebiegać całkowicie bezobjawowo, dlatego u osób z grup ryzyka niezwykle ważne jest przesiewowe oznaczanie poziomu glukozy we krwi na czczo. Nieleczona cukrzyca prowadzi do rozwoju groźnych dla życia powikłań, które mogą powodować dolegliwości bólowe (neuropatia, stopa cukrzycowa);
• cukrzycę typu 1 można wyleczyć dietą i aktywnością fizyczną - podłoże autoimmunologiczne cukrzycy typu 1 powoduje, że według obecnego stanu wiedzy jest ona chorobą nieuleczalną. Jedyną formą leczenia cukrzycy typu 1 jest insulinoterapia, która powinna być prowadzona przez całe życie. Dieta i aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności mają znaczenie pomocnicze w utrzymywaniu docelowych wartości glikemii;
• dzieci nie chorują na cukrzycę typu 2 - prawdą jest, że u dzieci i młodzieży znacznie częściej rozpoznawanym rodzajem cukrzycy jest cukrzyca typu 1. Od kilkunastu lat obserwuje się jednak wzrost częstości występowania w tej grupie przypadków cukrzycy typu 2, co związane jest z rosnącym problemem nadwagi i otyłości u coraz młodszych osób. Każdy przypadek nowo wykrytej cukrzycy u dzieci i młodzieży wymaga przeprowadzenia dokładnej diagnostyki;
• jeżeli raz nie wstrzyknę sobie insuliny, to nic się nie stanie - takie myślenie jest błędne i u pacjentów z leczonych przy pomocy insulinoterapii może mieć bardzo groźne dla życia konsekwencje. Pominięcie nawet jednej dawki insuliny przez pacjenta z cukrzycą typu 1 może prowadzić do rozwoju zagrażającego życiu powikłania, jakim jest kwasica ketonowa;
• na cukrzycę chorują tylko osoby otyłe - w przypadku cukrzycy typu 2 czynnikiem ryzyka jej rozwoju jest otyłość, jednak w cukrzycy typu 1 nie ma takiej zależności. Pacjenci z cukrzycą typu 1 zwykle są szczupli, a w przypadku gdy cukrzyca była długo nierozpoznana, mogą mieć wręcz niedowagę;
• mam dobre cukry w pomiarach domowych, więc nie muszę regularnie chodzić do diabetologa - prawidłowe wyniki glikemii oznaczanej przez pacjenta w domu nie zwalniają go z odbywania regularnych kontroli u lekarza prowadzącego. Lekarz poza sprawdzeniem wyrównania glikemii ocenia całościowy stan pacjenta: wyklucza obecność powikłań, nadzoruje leczenie schorzeń towarzyszących oraz w razie potrzeby decyduje o modyfikacji farmakoterapii;
• skoro i tak biorę insulinę, to mogę sobie pozwolić na dodatkowy kawałek tortu - wielu pacjentów leczonych przy pomocy insulinoterapii ma mylne przekonanie, że mogą bezkarnie popełniać błędy żywieniowe, bo zrekompensują to później większą dawką insuliny. W rzeczywistości takie postępowanie utrudnia wyrównanie metaboliczne cukrzycy, zwiększa ryzyko hipoglikemii (w następstwie przyjęcia zbyt dużej dawki insuliny) oraz sprzyja rozwojowi przewlekłych powikłań;
• cukrzyca typu 2 jest mniej groźna niż cukrzyca typu 1 - oba typu cukrzycy, jeżeli nie są odpowiednio leczone, mogą prowadzić do rozwoju groźnych powikłań, takich jak uszkodzenie narządu wzroku, nerwów obwodowych, zawał czy udar niedokrwienny mózgu;
• skoro poprawiły mi się już cukry, to mogę odstawić leki - wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy, że cukrzyca jest chorobą przewlekłą i gdy tylko poprawią się ich parametry laboratoryjne, myślą o przerwaniu leczenia. Cukrzyca typu 1 jest chorobą nieuleczalną, która wymaga stosowania insulinoterapii przez całe życie. Jej nagłe przerwanie może prowadzić do zgonu pacjenta. U części pacjentów z cukrzycą typu 2, u których przy pomocy modyfikacji stylu życia (zwiększenia aktywności fizycznej, zmiany diety) doszło do wyrównania parametrów gospodarki węglowodanowej, możliwe jest zmniejszenie dawkowania leków przeciwcukrzycowych lub nawet całkowite ich odstawienie, jednak zawsze musi odbywać się to w porozumieniu z lekarzem.

Podsumowanie

Obalenie najczęstszych mitów dotyczących cukrzycy, a tym samym edukacja społeczeństwa na temat tej choroby, jest kluczowe dla wyeliminowania nieprawdziwych przekonań wśród pacjentów oraz zwiększenia bezpieczeństwa i efektywności ich leczenia.

Bibliografia:

[1] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.13.1.
[2] https://diabetyk24.pl/blog-section/leczenie-badania/wyleczenie-cukrzycy-dementujemy-mity