Cukrzyca a zawał serca

Główną przyczyną zgonu osób chorujących na cukrzycę jest choroba niedokrwienna serca, często prowadząca do zawału serca. Co trzeba wiedzieć o tej chorobie? Jak się bronić przed nią i jej skutkami?

Jak działa serce?

Ludzkie serce to silny mięsień, który potrzebuje dużej ilości energii, aby skutecznie pompować krew przez całe nasze ciało. Jak każdy mięsień, do pracy potrzebuje krwi, a konkretnie przenoszonych w niej tlenu i substancji odżywczych (cukrów, białek i innych) dzięki którym ma energię do pracy. Mogłoby się wydawać, że ponieważ serce jest całe wypełnione krwią, to będzie zawsze odpowiednio zaopatrzone we wszystkie niezbędne substancje. Krew we wnętrzu serca nie przechodzi jednak bezpośrednio z komór do mięśnia. Wypchnięta z lewej - głównej - komory serca, krew trafia do aorty (największego naczynia naszego ciała) i dopiero stamtąd do małych naczyń, zwanymi wieńcowymi. Naczynia wieńcowe oplatają z zewnątrz serce i wpuszczają drobniejsze naczynia, jak korzenie, w głąb mięśnia sercowego.

Choroba Niedokrwienna Serca – skąd się bierze?

Taka budowa ma jednak pewną wadę – naczynia wieńcowe odchodzą od aorty w miejscu bardzo burzliwego, gwałtownego przepływu; dodatkowo ustawione są pod bardzo niedogodnym kątem. Te warunki powodują przebudowę naczyń, które dostosowując się do trudnych warunków mogą wywołać jeszcze większe szkody; w naczyniu pojawiają się zwężenia. Zwężające się naczynia dostarczają coraz mniej krwi do mięśni - rozwija się Choroba Niedokrwienna Serca (ChNS), zwana też chorobą wieńcową. Wysiłek fizyczny będzie sprawiać trudności – mięsień pracuje wtedy szybciej, potrzebuje więcej energii, a zbyt krótki czas na przepchnięcie się krwi przez zwężenie nie wystarcza na pokrycie jego potrzeb. Zazwyczaj odczuwamy wówczas ból, który ustępuje po odpoczynku. Wraz z postępem choroby ból odczuwany jest przy coraz mniejszym wysiłku.

Na czym polega zawał serca?

Jeśli w naczyniu wieńcowym nie będzie już mogła płynąć krew, to nie dostanie się ona do mięśnia sercowego i nie odżywi go, a komórki szybko zaczną umierać. To właśnie jest zawał serca. Ten fragment serca, który otrzymywał krew zatkaną tętnicą, przestanie się kurczyć, przez co kolejne porcje krwi będą mniej skutecznie wypompowywane z serca. Ta niewystarczająca siła może z kolei prowadzić do niedokrwienia innych narządów – np. mózgu, który bez ciągłego dopływu tlenu, niesionego krwią, obumiera niezwykle szybko.

Dlaczego zawał jest groźniejszy u chorych na cukrzycę?

Cukrzyca to choroba w której poziom cukru we krwi jest dużo wyższy, niż powinien. Glukoza jest dostarczana z krwią do wszystkich narządów naszego ciała, a jej zbyt wysoki poziom powoduje tzw. stres oksydacyjny, w wyniku którego uszkadzana jest błona naczyń i nerwy. Uszkadzane naczynia zaczynają się przebudowywać (zmniejszają swoje „światło”, czyli przekrój, którym płynie krew), a uszkadzane nerwy nie przewodzą sygnałów – np. bólowych. To oznacza, że możemy doznać zawału serca dużo szybciej niż osoby z poziomem cukru w granicach normy. Dodatkowo możemy nawet nie zdawać sobie z tego sprawy – uszkodzone nerwy oznaczają brak bólu zarówno na wczesnych etapach choroby niedokrwiennej serca, jak i podczas samego zawału - który bez bólu może dać o sobie znać dopiero wtedy, kiedy niewystarczająco dużo krwi będzie docierać do innych narządów; przede wszystkim - mózgu. Wtedy jednak możemy nie być już w stanie zgłosić się po pomoc – niedokrwienie mózgu wiąże się z utratą przytomności.

Jak zapobiegać zawałowi serca?

Ponieważ u osób chorujących na cukrzycę choroba niedokrwienna serca może przebiegać z różnym nasileniem objawów, każdy chory na cukrzycę powinien co najmniej raz w roku wykonywać badania kontrolne, które ocenią występowanie czynników ryzyka tej choroby.

Czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca (ChNS):

• nieprawidłowe parametry gospodarki lipidowej (cholesterol, triglicerydy)
• nadciśnienie tętnicze

• palenie tytoniu (papierosy, e-papierosy)
• wywiad rodzinny – przedwczesne występowanie miażdżycy naczyń wśród członków rodziny
• białkomocz
• neuropatia autonomiczna (zaburzone czucie dotyczące części układu nerwowego)

U osób z czynnikami ryzyka wykonywane są dodatkowe badania (np. EKG, USG tętnic szyjnych, próba wysiłkowa), które umożliwiają postawienie rozpoznania choroby niedokrwiennej serca a także ocenę ryzyka zawału.

U chorych na cukrzycę, u których stwierdzono też występowanie choroby niedokrwiennej serca, dąży się do poprawienia stanu zdrowia poprzez wprowadzenie prozdrowotnych zmian stylu życia, stosowanie leków przeciwcukrzycowych, leczenie nadciśnienia i wysokiego cholesterolu/triglicerydów we krwi. U niektórych chorych można rozważyć zabieg poszerzający zwężone naczynia, jeśli lekarze uznają, że przyniesie to istotną poprawę stanu zdrowia.

Choroba niedokrwienna serca u chorych na cukrzycę musi być stale kontrolowana i leczona. Dokładne stosowanie się do zaleceń lekarskich zwiększa szanse na dłuższe i zdrowsze życie.

Źródło:

1. [1] "2020 Guidelines on the management of diabetic patients. A position of Diabetes Poland." Clin Diabetol 2020; 9, 1
2. [2]Ewa Magdalena Maroszyńska-Dmoch, Beata Wożakowska-Kapłon, "Choroba wieńcowa w populacji młodych dorosłych: skala problemu, czynniki ryzyka i rokowanie — przegląd literatury"; Folia Cardiologica 2014 tom 9, nr 3, strony 267–274