Pomyliłem insulinę bazową i doposiłkową, co zrobić?

Pomyłka insuliny bazowej z posiłkową może mieć groźne dla zdrowia następstwa i prowadzić do hiper- lub hipoglikemii, zwłaszcza jeśli zostanie wykryta późno. Twoje działanie powinno być podyktowane tym, po jakim czasie zdałeś/aś sobie sprawę z błędu i zależne od pory dnia oraz rodzaju używanej insuliny.

Insulina bazowa/bazalna to insulina o przedłużonym działaniu, która pomaga utrzymać stały poziom cukru we krwi przez 16-18 godzin od podania dawki. Insulina bazowa nie wystarcza, aby pokryć zapotrzebowanie na insulinę po posiłku. Aby odzwierciedlić fizjologiczny wyrzut insuliny, przyjmuje się insuliny  doposiłkowe, szybko działające na organizm, których działanie rozpoczyna się już 20-30 min po iniekcji, a szczyt aktywności następuje po 2-3 godzinach od wstrzyknięcia. Co zrobić jeśli doszło do pomyłki przy iniekcji tych dwóch rodzajów insulin?

Pierwszy krok po zauważeniu pomyłki to określenie jaki preparat został podany, a jaki powinien być przyjęty. Dalsze postępowanie zależy od rodzaju insuliny podanej omyłkowo, pory dnia i stężenia glukozy we krwi. Stężenie glukozy we krwi należy zawsze zmierzyć natychmiast po zorientowaniu się o pomyłce.

Wstrzyknięcie insuliny posiłkowej zamiast bazalnej

Gdy omyłkowe wstrzyknięcie insuliny posiłkowej (krótko działającej lub analogu krótko działającego) zamiast bazalnej miało miejsce w dzień, wtedy należy od razu po zorientowaniu się zmierzyć stężenie glukozy, spożyć większy niż zazwyczaj posiłek, a insulinę bazalną wstrzyknąć w taki sposób jak normalnie. W przypadku analogu krótko działającego należy zmierzyć poziom glukozyod razu po zorientowaniu się o pomyłce oraz dodatkowo po około 3 godzinach. Jeśli po 3 godzinach od omyłkowej iniekcji stężenie glukozy będzie za niskie, wtedy należy spożyć dodatkową przekąskę.

Wstrzyknięcie insuliny posiłkowej ludzkiej, krótkodziałajacej zamiast bazalnej

W przypadku jeśli omyłkowo wstrzykniętą insuliną była insulina ludzka krótko działająca, wtedy zaleca się pomiar glukozy, spożycie większego niż zwykle posiłku i wstrzyknięcie insuliny bazalnej w normalnej dawce oraz spożycie dodatkowej przekąski w odstępie czasowym ok. 2,5-3 godz. od momentu wstrzyknięcia insuliny. Dodatkowo zaleca się, aby zmierzyć poziom cukru we krwi około 7 godz. po omyłkowym wstrzyknięciu ludzkiej insuliny krótkodziałającej, ponieważ ten typ insuliny wpływa na poziom cukru we krwi nawet do 8 godzin po iniekcji.

Uwaga! Wstrzyknięcie insuliny posiłkowej zamiast bazalnej przed snem

W przypadku, gdy wstrzyknąłeś niewłaściwą insulinę, nie idź spać, chyba że masz pewność, że przyjałeś/przyjęłaś wystarczającą ilość węglowodanów, aby utrzymać odpowiedni poziom cukru. Jeśli nie możesz być całkowicie pewien/pewna, nie kładź się spać i regularnie sprawdzaj poziom cukru we krwi, aż do zakończenia czasu działania szybko działającej insuliny. Należy upewnić się że przyjąłeś/przyjęłaś również insulinę podstawową.

Nie należy lekceważyć pomyłki

Pominięcie dawki insuliny podstawowej może spowodować kwasicę ketonową kilka godzin później. Powiadom jednego z domowników lub zadzwoń do kogoś, aby powiedzieć co się zdarzyło i aby ta osoba mogła później sprawdzić, czy wszystko jest w porządku. Nie należy lekceważyć pomyłki przy wstrzykiwaniu insulin, ponieważ może mieć ona groźne dla zdrowia i życia następstwa.

Wstrzyknięcie insuliny bazalnej zamiast posiłkowej

Gdy do pomyłki doszło w godzinach wieczornych i wstrzyknięto insulinę bazalną zamiast posiłowej, dalsze postępowanie uzależnia się od tego kiedy zorientowano się co do błędu oraz od podanej dawki. Jeśli podana omyłkowo dawka insuliny bazalnej była mniejsza od zazwyczaj podawanej ilości insuliny bazalnej, należy najpierw dokonać pomiaru glukozy, a następnie dostrzyknąć brakującą ilość insuliny bazowej. W przypadku wysokich poziomów cukru we krwi należy wziąć pod uwagę wielkość spożytego posiłku i ewentualnie można dodatkowo dostrzyknąć  2–4 j. insuliny posiłkowej. Poziom glukozynależy kontrolować 2-3 razy w nocy. Jeżeli błąd został późno wykryty, i została podana dawka insuliny bazalnej mniejsza niż zwykle, wtedy dopuszcza się dostrzyknięcie 20–30% planowanej dawki insuliny bazalnej i korekcję insuliną posiłkową. Poziom glukozynależy skontrolować około 3 razy w ciągu nocy. Dobrym pomysłem jest nastawienie budzika, aby nie zapomnieć o kolejnych pomiarach. Z kolei jeżeli dawka podanej omyłkowo insuliny bazalnej zamiast posiłkowej była podobna do planowanej, nie należy dostrzykiwać insuliny bazalnej, ale skontrolować glikemię 2-3 razy w nocy. W przypadku jeżeli stosowaną insuliną była NPH, wtedy należy dostrzykąć  2–4 j. insuliny posiłkowej, a w przypadku iniekcji Levemiru lub Lantusu, należy zastosować ten preparat w dawce ok. 4–6 j. Poziom glukozynależy skontrolować zawsze od razu po zorientowaniu się o pomyłce oraz kilkukrotnie w nocy.

Jak zapobiegać pomyłce?

• Nie wstrzykiwać insuliny podczas wykonywania innych zadań, takich jak oglądanie telewizji, prowadzenie rozmowy lub wykonywanie innych czynności. Skoncentrować się wyłącznie na wstrzyknięciu.
• Uważać na wstrzykiwanie insuliny, gdy jest się w hipoglikemii, ponieważ częściej popełniane są błędy. Idealnie upewnić się, że poziom glukozy we krwi wzrósł do bezpiecznego poziomu, a następnie wprowadzić zaplanowaną dawkę insuliny.
• Poprosić o pomoc, jeśli ma się trudności z odczytaniem liczb lub gradacji na wstrzykiwaczu lub strzykawce z insuliną. Szczególną ostrożność w tym względzie powinny zachować osoby z upośledzeniem wzroku.
• Oznaczyć fiolki i produkty z różnymi rodzajami insuliny innymi kolorami (można użyć np. gumek recepturek w odmiennych kolorach).

Schemat działania przy pomyłce insuliny:

Insulina posiłkowa zamiast bazalnej > zmierzyć stężenie glukozy > spożyć większy posiłek > normalna iniekcja insuliny bazalnej > ewentualna przekąska około 3 godz. od pomyłki > (przy ludzkiej insulinie krótkodziałajacej pomiar 7 godzin od pomyłki)

Uwaga na podanie insuliny posiłkowej zamiast bazalnej przed snem!

Insulina bazalna zamiast posiłkowej > zmierzyć stężenie glukozy > jeśli dawka za mała dostrzyknąć 2-3 j. insuliny posiłkowej > jeśli błąd wykryty późno dostrzyknąć dodatkowo 20-30% insuliny posiłkowej > kontrolować glikemię w nocy.