Co mówi skóra cukrzyka?

Niepokojące zmiany na skórze, włosach czy paznokciach powinny skłonić do wizyty u dermatologa. Nie należy bagatelizować nawet małych zranień, szczególnie zlokalizowanych w obrębie stóp – mówi Agnieszka Kuświk – Bartczak, lekarz dermatolog – wenerolog z Kalisza, która na Instagramie prowadzi profil „panidermatolog”.

Aleksandra Zalewska – Stankiewicz: Z jakimi problemami skórnymi zazwyczaj zmagają się osoby z cukrzycą?

Lek. Agnieszka Kuświk – Bartczak: Osoby z cukrzycą częściej zapadają na choroby bakteryjne oraz grzybicze. Trądzik może mieć u nich bardziej nasilony przebieg, a rany mogą się trudniej goić. Oczywiście, nie wszystkie objawy muszą wystąpić na raz. Często pierwszym i jedynym objawem jest silne swędzenie czy suchość skóry albo brak czucia na skórze. 

Załóżmy, że pacjentka zmaga się z różą, chorobą bakteryjną wywołaną przez paciorkowce. Dodatkowo ma cukrzycę. Czy przebieg choroby skóry może być przez to cięższy?

Oczywiście, powodem są zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Różę leczymy antybiotykiem. Jednak wyższe stężenia cukru we krwi będą pożywką dla bakterii, a uszkodzenie naczyń krwionośnych czy limfatycznych może utrudniać dotarcie leku do miejsca zakażenia, przez co leczenie może być trudniejsze. 

A jakie problemy skórne mogą wskazywać na cukrzycę?

Choćby nawracające infekcje grzybicze. Wielu pacjentów myśli, że przyczyną są jedynie grzyby, którymi można się zarazić np. na basenie. Jednak często muszą zaistnieć jednak dodatkowe czynniki, żeby pojawiła się taka infekcja. Osobom z prawidłowym stężeniem cukru we krwi łatwiej zwalczyć tę chorobę. Oczywiście, mogą być też inne przyczyny tego stanu jak zaburzenia odporności, reinfekcje, nieprawidłowe leczenie czy nadmierna potliwość.

A inne objawy ze strony skóry wskazujące na cukrzycę?

Niegojące się owrzodzenia, które częściej występują u osób chorujących na cukrzycę. Może pojawić się także rogowacenie ciemne, czyli ciemniejsze zabarwienie skóry w okolicy pach i szyi. Skóra może być dodatkowo pogrubiona lub brodawkowata. Taki stan często towarzyszy cukrzycy lub insulinooporności, pojawia się zazwyczaj u osób otyłych. Wspomnę jeszcze o ziarniniaku obrączkowatym czy plamach na przedniej części podudzi oraz  obumieraniu tłuszczowatym skóry – te objawy częściej pojawiają się u cukrzyków.

Czy są problemy skórne charakterystyczne dla cukrzycy typu 1?

Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, dlatego częściej towarzyszą jej inne schorzenia z grupy autoagresji np. Hashimoto. U pewnej grupy pacjentów (od 1 do 7 procent) występuje bielactwo. Innym problemem będącym powikłaniem leczenia insuliną jest przerost tkanki tłuszczowej, który dotyczy nawet do 48% chorych na cukrzycę typu 1. Jest to związane z większą liczbą wstrzyknięć i dłuższym czasem trwania choroby. Zanik tkanki tłuszczowej może dotyczyć mniej niż jednego procenta chorych i jest to rzadka konsekwencja stosowania insuliny, które często współistnieje z bielactwem czy celiakią. 

A problemy skórne u pacjentów z cukrzycą typu 2?

Cukrzyca typu 2 częściej współistnieje z otyłością. U tych pacjentów częściej mamy do czynienia z rogowaceniem ciemnym czy z licznymi włókniakami na szyi i pod pachami. Zarówno cukrzyca „jedynka” i „dwójka”, głównie u osób starszych, może mieć poważne powikłania. Wysokie stężenie glukozy prowadzi do uszkodzenia nerwów oraz naczyń krwionośnych, przez co często dochodzi m.in. do utraty czucia bólu w stopach. Chory nie czuje, że buty go obcierają - powstaje rana, która może potencjalnie stać się niegojącym się owrzodzeniem. Takie powikłania nie pojawiają się jednak z dnia na dzień, bardzo ważna jest prewencja. 

Jak poradzić sobie z plamami cukrzycowymi?

Istotne jest leczenie choroby podstawowej, czyli dbanie o prawidłowe wartości cukru we krwi, unikanie urazów mechanicznych. Lekarz dermatolog może przepisać kremy wspomagające leczenie.

Kiedy cukrzyk powinien zgłosić się do dermatologa?

Niepokojące zmiany na skórze, włosach czy paznokciach powinny skłonić do wizyty u dermatologa. Nie należy bagatelizować nawet małych zranień, szczególnie zlokalizowanych w obrębie stóp. Dobrze leczyć grzybicę paznokci - nieleczona może być jedną z przyczyn nawracającej róży. 

Wielu cukrzyków skarży się na problem z gojeniem się ran. Jak można sobie z tym poradzić?

W przypadku ran pooperacyjnych należy szczególnie dbać o higienę i stosować zalecone przez lekarza środki antyseptyczne. A jeśli wystąpi stan zapalny, konieczna jest natychmiastowa reakcja. Jeżeli chodzi o rany czy owrzodzenia na stopach, należy unikać zbyt ciasnego obuwia. Zamiast butów na obcasie lepiej wybierać wygodne adidasy. Najważniejsze jest to, aby regularnie kontrolować poziom cukru we krwi. Bo nawet najdroższy opatrunek czy krem nie pomoże jeżeli poziomy cukru będą wysokie. Należy dążyć do optymalnych wartości glikemii. Dodatkowo ważna jest dieta z odpowiednią ilością białka, bogata w warzywa, tłuste ryby oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Należy unikać cukrów prostych i produktów wysoko przetworzonych, zrezygnować  z palenia papierosów oraz picia alkoholu. Dobrze jest suplementować kwasy omega-3 witaminę C i witaminę D. W zależności od stanu owrzodzenia czy rany trzeba dobrać odpowiednie opatrunki. A czasem podjąć decyzję o dodatkowych badaniach czy leczeniu. 

Jak zapobiegać zmianom skórnym, mając cukrzycę?

Owrzodzenia zazwyczaj nie pojawiają się nagle. Ważna jest prewencja - odpowiednio dobrane leczenie, dążenie do optymalnego stężenia cukru we krwi, dieta z niskim indeksem glikemicznym, odpowiednia ilość snu, unikanie używek. I oczywiście wspomniane przeze mnie wygodne obuwie i wysiłek fizyczny np. spacer 2-3 razy w tygodniu, a w przypadku nadwagi czy otyłości - redukcja masy ciała. Niektóre leki stosowane w leczeniu cukrzycy powodują niedobory witaminy B12. Warto pamiętać o jej suplementacji. Czułym parametrem jej poziomu jest kwas metylomalonowy. Warto też suplementować witaminę B1, która jest kluczową witaminą wspomagającą gospodarkę węglowodanową. Z uwagi na to, że cukrzyca może przez długi czas nie dawać objawów, dobrze jest wykonywać raz do roku badania profilaktyczne. Szczególnie jeżeli w rodzinie dziadkowie czy rodzice też chorują na cukrzycę. Podstawą jest zbadanie poziomu glukozy we krwi na czczo. Nawet nieznaczne podwyższenie tego parametru we krwi nie powinno być ignorowane.