Stan przedcukrzycowy – przy jakich cukrach jest diagnozowany? Czy jest niebezpieczny?

Stan przedcukrzycowy, jak sama nazwa wskazuje, poprzedza wystąpienie pełnoobjawowej cukrzycy typu 2. O stanie tym mówimy wówczas, gdy stężenie glukozy we krwi nie jest już prawidłowe, ale jednocześnie nie jest jeszcze tak wysokie, aby spełniało kryteria rozpoznania diabetes mellitus. Jest to zatem rodzaj żółtej kartki, ostrzeżenie, że jeśli nie zmienimy swojego trybu życia, najpewniej zachorujemy na cukrzycę typu 2. 

Stan przedcukrzycowy - co to?

Stan przedcukrzycowy to sygnał, że organizm zaczyna mieć problemy z metabolizmem glukozy, będącej głównym materiałem energetycznym, niezbędnym do codziennego funkcjonowania.

Na stan przedcukrzycowy składają się dwie nieprawidłowości, które mogą występować osobno bądź łącznie. Są to:

• nieprawidłowa glikemia na czczo (kiedy w badaniu laboratoryjnym glukozy stwierdza się podwyższony cukier),
• nieprawidłowa tolerancja glukozy (kiedy w badaniu laboratoryjnym stwierdza się podwyższony cukier po doustnym obciążeniu glukozą).

Wynik przekraczający normy tylko w jednym z tych badań wystarcza, by stwierdzić stan przedcukrzycowy. Kiedy zaś nieprawidłowości występują zarówno w badaniu cukru na czczo, jak i po obciążeniu glukozą, oznacza to, że zaburzenie metabolizmu węglowodanów jest bardziej zaawansowane, czyli bliższe diagnozie cukrzycy typu 2. 

Stan przedcukrzycowy – normy cukru

Stan przedcukrzycowy może być zdiagnozowany na podstawie wyniku badania glukozy na czczo lub doustnego testu obciążenia glukozą.

Badanie na czczo:

• cukier poniżej 99 mg/dL – wynik prawidłowy,
• cukier w przedziale 100–125 mg/dL – stan przedcukrzycowy,
• cukier równy lub wyższy 126 mg/dL – cukrzyca.

Test obciążenia glukozą OGTT

Polega on na wykonaniu pomiaru cukru na czczo (interpretacja wyniku jak powyżej), a następnie po godzinie oraz po dwóch godzinach od momentu wypicia roztworu zawierającego 75 g glukozy. Kluczowe znaczenie dla rozpoznania stanu przedcukrzycowego ma oznaczenie glukozy po dwóch godzinach. 

Badanie cukru w 120 minucie testu:

• cukier poniżej 140 mg/dlL– wynik prawidłowy,
• cukier w przedziale 140–199 mg/dL – stan przedcukrzycowy,
• cukier równy lub wyższy 200 mg/dL – cukrzyca.

Czy stan przedcukrzycowy jest niebezpieczny? 

Skoro stan przedcukrzycowy to jeszcze nie choroba, a „jedynie” zaburzenie metabolizmu węglowodanów, można zadać sobie pytanie, czy jest się zatem czym przejmować. Czy tak nieznaczne w sumie odstępstwo od normy glikemii ma jakikolwiek wpływ na zdrowie, szczególnie że nieprawidłowość ta nie wiąże się z żadnymi uciążliwymi objawami? 

Głównym celem badania cukru na czczo i po teście obciążenia glukozą jest wykrycie cukrzycy typu 2. Niejako przy okazji diagnozowany jest stan przedcukrzycowy, który należy traktować jako poważny sygnał ostrzegawczy. Niezwykle ważne jest to, że stan przedcukrzycowy w wielu przypadkach jest odwracalny – prawidłowy metabolizm glukozy można przywrócić poprzez redukcję masy ciała, modyfikację diety, zwiększenie aktywności fizycznej. 

Warto też wiedzieć, że już na etapie stanu przedcukrzycowego zaczynają rozwijać się powikłania naczyniowe, takie same jak te, na które narażone są osoby już chorujące na cukrzycę. U 50% osób ze świeżo zdiagnozowaną cukrzycą, które wcześniej miały stan przedcukrzycowy, choć nie zawsze były tego świadome, występują powikłania w obrębie naczyń krwionośnych. 

Stan przedcukrzycowy nie zagraża nam wprawdzie tu i teraz, ale na pewno jest to problem, którego nie należy bagatelizować. Przede wszystkim powinien być motywacją do zmiany stylu życia, aby w przyszłości nie zachorować na cukrzycę typu 2. Jest więc o co walczyć. 

Stan przedcukrzycowy – objawy

Stan przedcukrzycowy nie daje żadnych objawów, podobnie zresztą jak początki cukrzycy typu 2. Aby pojawiły się symptomy charakterystyczne dla cukrzycy, np. wzmożone pragnienie, przesuszona skóra czy problemy z gojeniem się drobnych ran, stężenie cukru we krwi musi być znacznie wyższe. 

Stan przedcukrzycowy można natomiast wiązać z insulinoopornością, która także jest zaburzeniem poprzedzającym rozwój cukrzycy typu 2, chronologicznie najwcześniejszym (insulinooporność – stan przedcukrzycowy – cukrzyca typu 2). 

Stan przedcukrzycowy – komu grozi?

Ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 dotyczy każdej osoby z nadwagą lub otyłością, w szczególności trzewną, kiedy nadmiar tkanki tłuszczowej gromadzi się w jamie brzucha i okala organy wewnętrzne (wątrobę, trzustkę). 

Osoby po 45 roku życia powinny regularnie wykonywać badania przesiewowe w kierunku cukrzycy typu 2 (raz na 3 lata), natomiast osoby z grupy ryzyka – co roku. Zwiększone ryzyko stanu przedcukrzycowego i w konsekwencji cukrzycy typu 2 dotyczy:

• osób obciążonych tą chorobą genetycznie (cukrzyca typu 2 u rodziców bądź rodzeństwa),
• kobiet, które będąc w ciąży, miały zdiagnozowaną cukrzycę ciążową,
• osób z insulinoopornością i/lub zespołem metabolicznym.

Jaka dieta w stanie przedcukrzycowym? 

Podobnie jak w przypadku insulinooporności, najlepszym „lekarstwem” na stan przedcukrzycowy jest redukcja masy ciała oraz stosowanie diety ograniczającej podaż węglowodanów. Węglowodany w procesie trawienia zostają „rozbite” do glukozy, która stanowi główne źródło energii dla organizmu. W sytuacji, kiedy metabolizm glukozy jest zaburzony, co ma miejsce w stanie przedcukrzycowym, należy tak zmienić sposób odżywiania, aby zminimalizować ryzyko przecukrzeń po posiłkach oraz dużych wahań glikemii. 

Dieta rekomendowana w stanie przedcukrzycowym nie różni się od diety zalecanej w cukrzycy typu 2.

Czego należy unikać?

• Jedzenia dużych porcji, w szczególności posiłków opartych głównie na węglowodanach,
• Cukrów prostych, w tym owoców i soków owocowych, 
• Utwardzanych tłuszczów roślinnych (pogłębiają insulinooporność),
• Produktów o wysokim indeksie glikemicznym,
• Produktów wysokokalorycznych (ryzyko dalszego przyrostu masy ciała),
• Nieregularnego jedzenia,
• Jedzenia w późnych godzinach wieczornych,
• Niejedzenia śniadań,
• Spożywania alkoholu.

Kluczowe znaczenie ma jedzenie niewielkich porcji w regularnych odstępach czasu oraz bazowanie na produktach o niskim lub średnim indeksie glikemicznym. 

Dexcom ONE+ a stan przedcukrzycowy

W stanie przedcukrzycowym nie ma obowiązku mierzenia poziomu cukru we krwi glukometrem, nie jest on też podstawą do refundacji systemu do ciągłego monitorowania glikemii. Jednak okresowe stosowanie monitoringu może być bardzo pomocne, głównie do kontrolowania, jak kształtują się cukry, czyli pośrednio do sprawdzania, czy dieta, którą stosujemy, przynosi efekty. 

U osób, które nie mają zdiagnozowanego stanu przedcukrzycowego, ale są w grupie ryzyka, okresowe stosowanie Dexcom ONE+ może być elementem profilaktyki, a w przypadku wystąpienia nieprawidłowych glikemii – impulsem do dalszych badań. 

Dexcom ONE+ to prosty system do ciągłego monitoringu glikemii, którego kluczowym elementem jest sensor dokonujący pomiarów glikemii w regularnych odstępach czasu i przysyłający wyniki do aplikacji w telefonie lub do specjalnego odbiornika. Sensor działa przez 10 dni, należy go założyć na ramieniu lub na brzuchu. 

Dziesięciodniowy monitoring to sporo ważnych informacji na temat Twojej glikemii, nie tylko punktowo, jak ma to miejsce w badaniach laboratoryjnych, ale przez całą dobę. Dzięki niemu dowiesz się:

• jakie są Twoje glikemie na czczo, czy mieszczą się w zakresie normy i czy spełniają warunki stanu przedcukrzycowego,
• jakie są Twoje glikemie po posiłkach,
• w jakich porach dnia cukry są najniższe/najwyższe,
• jaka jest średnia Twoich cukrów z 10 dni,
• czy profil Twojej glikemii jest stabilny, czy wykazuje widoczne wahania,
• jak reagujesz na różnego rodzaju posiłki (ich skład i ilość),
• jak wyglądają Twoje glikemie w dniu, kiedy jesteś bardziej aktywny, i jak się one różnią od dni z małą aktywnością;
• czy Twoje samopoczucie (poziom energii, ewentualna senność w ciągu dnia) w jakikolwiek sposób korelują z cukrami.

Dexcom ONE+ pokaże Ci czarno na białym, w jaki sposób to, co jesz i co robisz w ciągu dnia, przekłada się na Twoje cukry. Jeśli masz już zdiagnozowany stan przedcukrzycowy, system pozwoli Ci sprawdzić, czy Twoja dieta jest prawidłowa, a jeśli nie jest, to pomoże Ci ją odpowiednio zmodyfikować.  

Przykładowo:

• Obserwując, do jakich wartości wzrastają glikemie po różnych posiłkach, łatwo wywnioskować, co nam służy, a co lepiej wyeliminować z diety; 
• Możesz sprawdzić, jaki wpływ na cukier poranny ma kolacja zjedzona o godzinie 18.00, i porównać go z wpływem, jaki ma na Ciebie kolacja o takim samym składzie, ale zjedzona o godzinie 21.00 – może się okazać, że musisz zmienić nie jadłospis, a porę posiłku;
• Sprawdzisz, jak Twój organizm reaguje na mleko, które zawiera cukier prosty – laktozę. U jednych laktoza znacząco wpływa na stężenie cukru we krwi, u innych nie.