Cukrzyca ciążowa a poród – co warto wiedzieć

Szacuje się, że cukrzyca ciążowa dotyka nawet do 5,4% kobiet ciężarnych w Polsce. Aby rozpoznać cukrzycę ciążową, zaburzenia tolerancji glukozy muszą pojawić się po raz pierwszy w okresie ciąży. Cukrzycę ciążową u ciężarnej rozpoznajemy, jeżeli spełnia ona co najmniej jedno z kryteriów diagnostycznych z poniższej tabeli.

Cukrzyca ciążowa (GDM) dzieli się ze względu na rodzaj leczenia:

• G1DM - dla uzyskania prawidłowego poziomu glukozy we krwi wystarcza leczenie dietetyczne
• G2DM - dla uzyskania prawidłowego poziomu glukozy we krwi należy wprowadzić  leczenie farmakologiczne.
  
  

Czynniki ryzyka rozwinięcia się cukrzycy ciążowej:

• nadwaga lub otyłość kobiety
• zaawansowany wiek ciężarnej (po 35 r.ż.)
• nadciśnienie tętnicze
• zespół policystycznych jajników
• powikłania w poprzednich ciążach (makrosomia płodu, czyli masa urodzeniowa dziecka > 4kg, zgony wewnątrzmaciczne w przeszłości, urodzenie noworodka z wadą rozwojową, ciąża druga i następne, rozpoznanie cukrzycy ciążowej w poprzednich ciążach)
• cukrzyca typu II występująca w rodzinie.
  
  

Diagnostyka cukrzycy ciążowej

Obligatoryjnie każda ciężarna jest diagnozowana w kierunku zaburzeń tolerancji glukozy. Już na pierwszej wizycie u ginekologa, lekarz powinien zlecić zbadanie poziomu glukozy na czczo. W zależności od wyniku, decyduje się na dalszą diagnostykę. Dodatkowo kobiety obciążone czynnikami ryzyka wymienionymi wyżej już podczas pierwszej wizyty powinny mieć zlecony test obciążenia glukozą (OGTT). Test ten polega na pomiarze glukozy we krwi na czczo, a następnie po 1 i 2 godzinach po wypiciu 75 g roztworu glukozy. U kobiet ciężarnych spoza grup ryzyka test obciążenia glukozą wykonywany jest później – między 24. a 28. tygodniem ciąży.

Poród a cukrzyca ciążowa

Jeżeli cukrzyca jest dobrze kontrolowana, a ciężarna przestrzega wszystkich zasad leczenia, nie stwierdza się powikłań ciąży ani ze strony matki, ani ze strony płodu, a szacowana masa urodzeniowa nie przekracza 4000g, ciężarna może kontynuować ciążę do naturalnego i samoistnego porodu w 39.- 40. tygodniu ciąży. Jeżeli wywiad pacjentki jest bardzo obciążony, ciąża przebiega z powikłaniami i cukrzyca jest słabo wyrównana, lekarz zaplanuje wspólnie z matką zakończenie ciąży. Obciążone są pacjentki po 40 r.ż. z nadciśnieniem tętniczym albo ze stanem przedrzucawkowym. Podczas planowania rozwiązania ciąży należy pamiętać, że podczas porodu u ciężarnych z cukrzycą jest zwiększone ryzyko wystąpienia dystocji barkowej u dziecka. Podczas porodu co godzinę powinna być kontrolowana glikemia. Docelowo dąży się do wartości pomiędzy 70-120 mg/dl.

W zależności od glikemii można rozważyć podawanie we wlewie dożylnym glukozę albo insulinę. Poród takiej ciężarnej powinien odbyć się w ośrodku mającym doświadczenie w prowadzeniu ciąży powikłanej cukrzycą oraz oddziału noworodkowego, który dysponuje intensywną opieką noworodkową.

Ciężarna z cukrzycą w połogu

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego zachęcają do karmienia piersią do 6. miesiąca życia. Jeżeli cukrzyca leczona jest tylko dietą, glikemię w pierwszych dobach po porodzie należy zmierzyć na czczo oraz 2 godziny po głównych posiłkach. Jeżeli wartości są prawidłowe, może zaprzestać pomiarów glikemii. Jeżeli cukrzyca leczona była insuliną, należy nie podawać insuliny po porodzie i również tak samo kontrolować glikemią.

Cukrzyca ciążowa, pomimo prawidłowych wyników testu obciążenia glukozą po porodzie, jest czynnikiem ryzyka rozwinięcia się cukrzycy typu 2. Należy pamiętać, że jest również czynnikiem ryzyka wystąpienia cukrzycy w kolejnej ciąży. Aby zmniejszyć to ryzyko, należy utrzymać prawidłową masę ciała, zdrowe i prawidłowe odżywianie się oraz poprzez regularny wysiłek fizyczny. Warto zasięgnąć wiedzy u dietetyka, jeżeli zdrowe odżywianie jest problematyczne dla kobiety.

WHO zaleca wykonanie testu obciążenia glukozą w ciągu pierwszych 6 tygodniach po porodzie. Jeżeli wynik jest prawidłowy, to należy powtarzać taki test raz do roku. Również zalecane jest mierzenie HbA1c w okresie 6-13 tygodni po porodzie. Jej wartość ma duże znaczenie diagnostyczne i predykcyjne. Rekomendacje określają, że jeżeli wartość HbA1c ≥ 6,5%, to taka kobieta powinna być skierowana do poradni diabetologicznej. HbA1c 5,7–6,4% jest wartością, przy której kobieta powinna być poinformowana o dużym ryzyku rozwinięcia się cukrzycy typu 2 i powinna zostać objęta programem profilaktyki cukrzycy.

W prowadzeniu porodu u kobiety z cukrzycą ciążową najważniejsze jest indywidualne podejście i ocena profilu ryzyka powikłań śródporodowych i podjęcie wszystkich możliwych działań, aby im zapobiec. Ciężarna powinna wybrać szpital oraz ginekologa, który ma doświadczenie w prowadzeniu ciąż powikłanych. Taki wybór na pewno uspokoi ciężarną, zminimalizuje ryzyko powikłań i pozwoli ciężarnej cieszyć się przyszłym macierzyństwem.

Bibliografia:
Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą
https://diabetyk24.pl/blog-section/diabetes
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.13.2.2.