Typy cukrzycy - 5 typów cukrzycy

Cukrzyca jest chorobą niezwykle powszechną i bardzo groźną. Mówi się o niej, że jest pierwszą niezakaźną epidemią na świecie. Szacuje się, że aż 422 milionów osób na całym świecie choruje na cukrzycę. Z każdym rokiem liczba osób rośnie, a wiele osób nadal jest niezdiagnozowana. 

Co to jest cukrzyca?

Cukrzyca to przewlekła choroba, dotykająca osoby w każdym wieku. Cukrzyca tak naprawdę jest grupą chorób, gdyż jej typy bardzo się od siebie różnią. Jest chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się hiperglikemią, czyli podwyższonym poziomem cukru we krwi. W zależności o typu cukrzycy, powód dlaczego ten poziom jest podwyższony jest inny. 

Cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną. Często bywa konsekwencją rozwoju gospodarki i urbanizacji. Czynniki te sprzyjają niepożądanym zmianom życia i diety. Otyłość jest jedną z przyczyn rozwoju cukrzycy typu 2.

Typy cukrzycy: cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną. Spowodowana jest niszczeniem komórek beta w trzustce właśnie w tym procesie. Dotyka osób z predyspozycjami genetycznymi pod wpływem czynników środowiskowych. Jej cechą charakterystyczną jest występowanie przeciwciał przeciwko komórką beta trzustki. Przeciwciała to komórki układu odpornościowego. Ich występowanie determinuje, że jest to choroba autoimmunologiczna, nasze własne komórki układu odpornościowego atakują nasze tkanki. 

Cukrzyca typu 1 dotyka głównie dzieci oraz młodych dorosłych do 30 roku życia.

Rozwija się szybko i nagle. Jej początek jest dość często ciężki i poważny, rozpoznaje się ją od kwasicy i śpiączki ketonowej. Na szczęście zwykle objawy nie są aż tak nagłe, wtedy obserwujemy wzmożone pragnienie, częste oddawania moczu, zmęczenie, nadmierną senność, czy nadmierne chudniecie. 

Insulinoterapia jest podstawą leczenia cukrzycy typu 1. W tym typie cukrzycy dochodzi do zaburzeń metabolicznych ze względu na brak wydzielania insuliny przez komórki trzustki. Wraz z zaprzestaniem produkcji tego hormonu przez trzustkę dochodzi do wzrostu poziomu cukru we krwi. Insulina jest konieczna aby unormować ten poziom. Insulina może być podawana w zastrzykach albo w pompie insulinowej. Ilość podawanej insuliny zależy od diety- wielkości i składu posiłku. Dodatkowo bardzo ważną składową leczenia jest odpowiednia dieta i regularny wysiłek fizyczny. Konieczna jest bardzo dobra współpraca na linii pacjent- lekarz. Cukrzyk musi rozumieć mechanizm powstania cukrzycy, być dobrze wyedukowany, wtedy lepiej zrozumie swoją chorobę i będzie bardziej przestrzegał zasad leczenia.

W kontrolowaniu cukrzycy typu 1 najważniejsze są codzienne pomiary glikemii, które cukrzyk wykonuje sam w domu. Ważne są pomiary na czczo, przed posiłkiem oraz 2 h po posiłku. Okresowo lekarz zleca wykonanie poziomu hemoglobiny glikowanej - HbA1c. Wskaźnik ten określa jaki poziom cukru był przez ostatnie 3 miesiące leczenia. Na podstawie tego wskaźnika oraz codziennych pomiarów lekarz ewentualnie może zmienić rodzaj insuliny albo ilość przyjmowanych jednostek leku.

Typy cukrzycy: cukrzyca typu 2

Przyczyna powstawania cukrzycy typu 2 jest inna niż w przypadku cukrzycy typu 1. Jest ona spowodowana upośledzeniem wydzielania insuliny przez trzustkę oraz powstawania insulinooporności, czyli stanu kiedy tkanki są oporne na działanie tego hormonu. Wraz z biegiem czasu może dojść do coraz gorszego działania trzustki, a w końcu do całkowitego braku wydzielania insuliny przez ten organ. Czynnikami wpływającymi na rozwój tej choroby są czynniki genetyczne oraz środowiskowe- głównie otyłość brzuszna i brak aktywności fizycznej. Czynniki środowiskowe to czynniki modyfikowalne, można na nie wpłynąć, odpowiednią ilością regularnego wysiłku i zdrową, zrównoważoną dietą.

Cukrzyca typu 2 dotyka głównie osoby w podeszłym wieku.

Do niedawna była nawet nazywana cukrzycą starszych, ale wraz z rozwojem cywilizacyjnym, coraz więcej osób w młodym wieku cierpi na cukrzycę typu 2. Jest to głównie spowodowane wspomnianą wcześniej otyłością brzuszną i niezdrowym stylem życia.

Ten rodzaj cukrzycy rozwija się powoli i stopniowo. Wiele osób w momencie wykrycia nie zgłasza żadnych dolegliwości. Dlatego tak ważne są regularne profilaktyczne badania poziomu glukozy we krwi.

Wraz z rozwojem nieleczonej choroby mogą pojawiać się objawy takie same jak w przypadku cukrzycy typu 1- wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, senność i zaburzenia koncentracji. U takich pacjentów możemy również zaobserwować częstsze infekcje dróg moczowych i gorsze gojenie się ran. Jest to spowodowane wzrostem stężenia cukru we krwi. 

Cukrzyca typu 2 jest chorobą, którą w początkowym stadium możemy leczyć zmianą stylu życia- zdrową, zrównoważoną dietą i regularnym wysiłkiem fizycznym oraz edukacją. Jeżeli takie leczenie nie zadziała i poziom cukru we krwi nie będzie się normował, należy rozpocząć leczenie farmakologiczne. Podstawowym lekiem pierwszego rzutu leczenia cukrzycy typu 2 jest metformina. Jest to lek normalizujący poziom cukru we krwi. Diabetyk również zobowiązany jest do przestrzegania diety cukrzycowej oraz regularnego wysiłku fizycznego. 

Cukrzycy z tego typu cukrzycą również powinni kontrolować poziom cukru w domu, za pomocą glukometru. Przydatne jest również mierzenie hemoglobiny glikowanej - HbA1c. Według najnowszych wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2019 roku, oznaczenie hemoglobiny glikowanej powinno wykonywane być raz do roku u pacjentów z cukrzycą ze stabilnym przebiegiem, którzy osiągają cele terapeutyczne. Oznaczanie HbA1c raz na kwartał zaleca się u diabetyków, którzy nie osiągają swoich celów. Takie badania zleca lekarz. 

Typy cukrzycy: cukrzyca ciążowa

Szacuje się, że 5,4% kobiet ciężarnych w Polsce, dotyka cukrzyca ciążowa.

Aby rozpoznać ten typ cukrzycy należy wykryć zaburzenia tolerancji glukozy po raz pierwszy w trakcie ciąży. Każda ciężarna obligatoryjnie wykonywany ma test podczas którego można wykryć cukrzycę. Już od pierwszej wizyty ginekolog rozpoczyna diagnostykę w kierunku cukrzycy ciążowej. Jest to choroba która kończy się wraz z porodem. Czynnikami sprzyjającymi rozwinięcie się tej choroby są:

• cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach,
• wiek ciężarnej powyżej 35 roku życia,
• nadciśnienie tętnicze przed ciążą,
• otyłość albo nadwaga,
• urodzenie więcej niż dwójki dzieci,
• urodzenie dziecka o masie większej niż 4 kg,
• występowanie cukrzycy typu 2 w rodzinie,
• zespół policystycznych jajników u ciężarnej,
• zgony wewnątrzmaciczne w wywiadzie i urodzenie noworodka z wadą rozwojową.

Niestety zdarzają się przypadki ciężarnych, które nie mają czynników ryzyka a cukrzyca ciążowa pojawia się. Jest to sygnał dla kobiety, że ma predyspozycje genetyczne do cukrzycy i że ta choroba może pojawić się też po porodzie w postaci cukrzycy typu 2. 

Cukrzyca ciążowa jest chorobą którą zwykle leczymy odpowiednią, cukrzycową dietą oraz regularnym, dobranym indywidualnie wysiłkiem fizycznym. Kluczowe jest utrzymanie odpowiedniej wagi ciała. Zdarzają się przypadki, że ciężarna wymaga leczenia insuliną. Takie leczenie dobiera ginekolog w porozumieniu z diabetologiem. Nieleczona cukrzyca ciążowa wiąże się z licznymi powikłaniami. Powikłania mogą dotyczyć i ciężarnej i płodu. Do najważniejszych powikłań należą: makrosomia płodu, czyli urodzenia dziecka o masie ciała za dużej w stosunku do wieku ciążowego, niedocukrzenie u noworodka po porodzie. U dzieci których matki miały w ciąży cukrzycę, częściej występuje nadwaga, otyłość, nieprawidłowa tolerancja glukozy oraz cukrzyca typu 2. 

WHO zaleca wykonanie testu obciążenia glukozą w ciągu pierwszych 6 tyg. po porodzie. Jeżeli wynik jest prawidłowy, to należy powtarzać taki test raz do roku. Dodatkowo ważny jest pomiar HbA1c 6-13 tyg. po porodzie. Wartość hemoglobiny glikowanej ma znaczenie predykcyjne. W zależności od wartości pacjentka jest kierowana do diabetologa albo zostaje objęta programem profilaktyki cukrzycy.

Typy cukrzycy: cukrzyca typu LADA

Skrót LADA pochodzi od nazwy angielskiej latent autoimmune diabetes in adults, po polsku: późno ujawniającą się cukrzycę typu 1 u dorosłych. LADA to cukrzyca która rozwija się w wyniku powstawania przeciwciał skierowanych komórek beta trzustki. Powstanie przeciwciał może być w każdym momencie życia, najczęściej między 40 i 50 rokiem życia. Cukrzyca ta różni się od cukrzycy typu 1 również tym, że rozwija się powoli i stopniowo, a nie nagle i ostro. Najczęściej wykrywana jest w rutynowych, kontrolnych badaniach krwi. Pacjentami chorującymi na cukrzycę LADA najczęściej są osoby z prawidłową masą ciała, albo z lekką nadwagą, nie mają wywiadu rodzinnego w kierunku cukrzycy, natomiast zwykle są to osoby z inną chorobą o podłożu autoimmunologicznym - nadczynność albo niedoczynność tarczycy, celiakia. W mechanizmie rozwoju cukrzycy LADA dochodzi do powolnego niszczenia komórek beta trzustki dlatego leczenia tego typu cukrzycy jest podawanie insuliny oraz odpowiednia dieta cukrzycowa. 

Typy cukrzycy: cukrzyca typu MODY

Skrót MODY pochodzi od angielskiej nazwy maturity onset diabetes of the young.
Jest to bardzo rzadka postać cukrzycy, 2% wszystkich rozpoznanych cukrzyc.
Dotyka młodych osób, czym przypomina cukrzycę typu 1, ale charakteryzuje się przebiegiem choroby jak w cukrzycy typu 2. Jest to choroba uwarunkowana genetycznie. Dochodzi do mutacji genu i upośledzenia wydzielania insuliny przez komórki trzustki. Jest chorobą dziedziczną niezależnie od płci. Ma łagodny przebieg, zwykle nie stwierdza się typowych objawów cukrzycy. Mamy 6 rodzajów cukrzycy typu MODY, najczęściej jest to MODY 2. W tym typie występuje zwykle niewielkie podwyższenie poziomu glukozy na czczo, a leczeniem jest dieta cukrzycowa.