Kwas alfa-liponowy (ALA) – czym jest i jaką ma rolę w organizmie?

Kwas alfa-liponowy, zwany też kwasem tiooktanowym, pełni w organizmie dwie zasadnicze funkcje – jest silnym przeciwutleniaczem, który zwalcza wolne rodniki oraz uczestniczy w procesach metabolicznych, w przemianie pokarmu w energię. Dla diabetyków, narażonych z powodu hiperglikemii na „zmasowany atak” rodników, szczególnie znaczenie ma antyoksydacyjne działanie kwasu alfa-liponowego. Jego suplementację, zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, powinni rozważyć przede wszystkim pacjenci z objawami neuropatii cukrzycowej.

Czym jest kwas alfa-liponowy (ALA)?

Z punktu widzenia budowy chemicznej kwas alfa-liponowy to nasycony kwas tłuszczowy, który wykazuje bardzo duże podobieństwo do witamin (do których przez długi czas był zaliczany). W odróżnieniu jednak od witamin, które muszą być do organizmu dostarczane z zewnątrz jest w niewielkich ilościach syntetyzowany przez organizm. Ponadto, kwas alfa-liponowy rozpuszcza się zarówno w wodzie, jak i tłuszczach. Te właściwości sprawiają, że może on działać przeciwutleniająco w każdej komórce lub tkance ciała, podczas gdy zdecydowana większość antyoksydantów jest rozpuszczalna albo w wodzie, albo w tłuszczach, a zatem ich działanie jest wybiórcze.

Kwas alfa-liponowy - silny przeciwutleniacz

Wolne rodniki, które kwas alfa-liponowy skutecznie „wymiata” z organizmu, to główni winowajcy procesu starzenia się. A ten nie polega tylko na tym, że wiotczeje nam skóra i pojawiają się na niej zmarszczki. Konsekwencją starzenia się organizmu jest coraz większa skłonność do powstawania nowotworów oraz coraz mniejsza wydolność i zdolność do regeneracji poszczególnych narządów. To dlatego z wiekiem zaczynają nas trapić różne choroby przewlekłe. U diabetyków choroby przewlekłe, takie jak niewydolność nerek czy schorzenia układu krążenia pojawiają się znacznie wcześniej, ponieważ z powodu hiperglikemii są oni znacznie bardziej narażeni na niszczycielskie działanie rodników.

Starzenia się organizmu (tak jak i incydentalnych hiperglikemii) nie jesteśmy w stanie uniknąć, ale możemy próbować go spowolnić. A najlepszym sposobem na zneutralizowanie wolnych rodników są antyoksydanty, do których zalicza się kwas alfa-liponowy.

Dlaczego kwas alfa-liponowy jest idealny dla diabetyków?

Kwas alfa-liponowy wykazuje zarówno właściwości regulowania poziomu cukru we krwi, jak i zapobiegania rozwojowi przewlekłych powikłań cukrzycy.

Przeciwcukrzycowe działanie kwasu alfa-liponowego polega na poprawianiu insulinowrażliwości oraz na obniżaniu stężenia glukozy we krwi. Dzieje się tak dzięki temu, że ALA uczestniczy w procesach metabolicznych i ułatwia wykorzystywanie energii z pożywienia przez komórki (przez co mniej energii, czyli glukozy pozostaje we krwi).

Jako przeciwutleniacz kwas alfa-liponowy obniża stres antyoksydacyjny, czyli ogranicza wytwarzanie rodników oraz neutralizuje te, które już w organizmie są.

Inne zalety kwasu alfa-liponowego to wiązanie jonów metali ciężkich, czyli ochrona organizmu przed zatruciem. Ponadto ALA działa aktywująco na inne ważne przeciwutleniacze obecne w organizmie – witaminy C i E. W obecności kwasu alfa-liponowego ich działanie wewnątrz komórek jest bardziej efektywne.

Oczywiście hiperglikemia nie jest jedynym czynnikiem inicjującym powstawanie reaktywnych form tlenu. Niezależnymi od cukrzycy, przyczynami powstawania rodników są: palenie papierosów, stres, dieta bogata w produkty wędzone. Innymi słowy, każdy człowiek narażony jest na powstawanie niekorzystnych cząsteczek tlenu, jednak w przypadku diabetyków ten proces jest znacznie bardziej nasilony.

Kwas alfa-liponowy - w prewencji i leczeniu neuropatii cukrzycowej 

Ilości kwasu alfa-liponowego dostarczane z pożywieniem i wytwarzane przez organizm są wystarczające do jego prawidłowego funkcjonowania na poziomie metabolicznym – nie stwierdza się niedoborów kwasu alfa-liponowego. Mimo tego zaleca się jego suplementację określonym grupom osób – palaczom, osobom o zwiększonym ryzyku nowotworów, żyjącym w dużym stresie oraz chorym przewlekle w tym diabetykom. Dlaczego? Aby wzmocnić jego działanie przeciwutleniające. Bo o ile do przemiany pokarmu w energię potrzebne są niewielkie ilości tej substancji, o tyle do skutecznego antyoksydacyjnego działania kwasu alfa-liponowego potrzeba znacznie więcej. Szczególnie diabetykom, u których wolne rodniki powstają w dużej ilości przy podwyższonym poziomie cukru we krwi.

Suplementacja kwasu alfa-liponowego

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, kwas alfa-liponowy dla cukrzyków zalecany jest w profilaktyce i leczeniu neuropatii cukrzycowej. Profilaktycznie należy przyjmować go w postaci tabletek, zaś leczniczo pod kontrolą lekarza w postaci dożylnych wlewów.

Terapia wlewami kwasu alfa-liponowego zazwyczaj trwa trzy tygodnie i ma klinicznie udowodnione działanie na układ nerwowy diabetyka, redukując lub usuwając uciążliwe objawy tego powikłania.

Jako profilaktykę kwas ALA w formie kapsułek należy przyjmować w dawce 600 mg na dobę, 30–60 minut przed posiłkiem lub 120 minut po nim.

Bibliografia:

• Yıldırım Baş F, Bayram D, Arslan B, et al. Effect of alpha lipoic acid on smoking-induced skin damage. Cutan Ocul Toxicol. 2017;36(1):67-73. doi:10.3109/15569527.2016.1154069
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3176171/ McIlduff CE, Rutkove SB. Critical appraisal of the use of alpha lipoic acid (thioctic acid) in the treatment of symptomatic diabetic polyneuropathy. Ther Clin Risk Manag. 2011;7:377-385. doi:10.2147/TCRM.S11325
• https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/014/353/original/40-44.pdf?1474015551
• https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=2101
• https://www.mp.pl/insulinoterapia/polecane_artykuly/181013,inne-niz-terapia-neuropatii-cukrzycowej-zastosowania-kwasu-alfa-liponowego-ala-czesc-ii
• https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=2101