Normy cukru we krwi

Utrzymywanie wartości glikemii na prawidłowym poziomie jest istotne dla każdego człowieka, gdyż zarówno zbyt wysokie, jak i za niskie stężenie cukru we krwi może prowadzić do rozwoju niebezpiecznych konsekwencji zdrowotnych. Każda osoba powyżej 45 roku życia powinna co najmniej raz na 3 lata oznaczyć poziom cukru we krwi na czczo. Jaka jest norma cukru we krwi oraz z czym wiąże się nieprawidłowy poziom glikemii?

Norma poziomu cukru we krwi - wyjaśnienie

Prawidłowy poziom cukru, a dokładniej glukozy, we krwi bywa określany także mianem normoglikemii - jest to pewien zakres wartości stężenia glukozy we krwi, który uznano za fizjologiczny dla naszego organizmu. Należy podkreślić, że inna norma cukru we krwi obowiązuje na czczo, inna po spożyciu posiłku, zaś dla kobiet w ciąży ustalono całkowicie odrębne normy cukru we krwi. [1]

*glikemia – stężenie cukru we krwi.

Jaka jest norma cukru we krwi na czczo?

U osoby zdrowej, prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo powinien mieścić się w przedziale 70-99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l). Jeżeli stężenie glukozy we krwi wynosi <70 mg/dl, wówczas mamy do czynienia z hipoglikemią (niedocukrzeniem), a jeśli >99 mg/dl – z hiperglikemią. Norma poziomu cukru we krwi na czczo dla dzieci jest taka sama, jak dla osób dorosłych. [2]

Norma poziomu cukru we krwi przyjęta dla populacji ogólnej nie dotyczy kobiet w ciąży. Podczas ciąży prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo wynosi <92 mg/dl. 

Poziom glukozy na czczo powinien być oznaczany w osoczu krwi żylnej co najmniej po upływie 8 godzin od ostatniego posiłku. Oznaczenia glikemii wykonywane w celach diagnostycznych należy wykonywać w laboratorium - niedopuszczalne jest stosowanie w tym celu oznaczeń poziomu cukru przy pomocy glukometru. [4]

Jaki poziom cukru we krwi jest niebezpieczny?

Niebezpieczny dla naszego organizmu jest zarówno zbyt niski (hipoglikemia), jak i zbyt wysoki poziom cukru we krwi (hiperglikemia). 

Do objawów hipoglikemii zaliczamy:

• uczucie osłabienia i dezorientacji;
• zawroty głowy;
• drżenie rąk;
• nadmierne pocenie się;
• przyspieszone bicie serca;
• uczucie głodu.

Do zaburzeń funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, objawiających się zawrotami głowy, splątaniem, zaburzeniami orientacji i widzenia dochodzi przy stężeniu cukru we krwi <45 mg/dl. Zbyt niski poziom glukozy we krwi może prowadzić do utraty przytomności, a w skrajnych przypadkach - do rozwoju śpiączki hipoglikemicznej, która jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Do wystąpienia tego groźnego powikłania może dojść przy spadku poziomu cukru we krwi <20 mg/dl. 

Powtarzające się niedocukrzenia mogą prowadzić do trwałych powikłań neurologicznych, gdyż glukoza jest głównym źródłem energii dla mózgu, a jej długotrwały niedobór prowadzi do nieodwracalnego obumierania komórek nerwowych (neuronów). [3]

Zbyt wysoki poziom cukru we krwi, czyli hiperglikemia, początkowo może przebiegać bezobjawowo, przez co u części pacjentów jest wykrywana stosunkowo późno.

Do najczęstszych objawów hiperglikemii zaliczamy:

• nadmierne pragnienie;
• oddawanie dużych ilości moczu;
• osłabienie i senność;
• zwiększona podatność na infekcje, np. skłonność do ropnych zakażeń skóry.

Jeżeli na czczo stężenie glukozy we krwi wynosi 100-125 mg/dl, wówczas mówimy o nieprawidłowej glikemii na czczo - jest to tzw. stan przedcukrzycowy, który silnie predysponuje do rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości. Dwukrotne stwierdzenie na czczo wartości glikemii ⋟ 126 mg/dl pozwala na rozpoznanie cukrzycy typu 2 - wielonarządowej choroby przewlekłej, której liczne powikłania przyczyniają się do znacznego pogorszenia jakości życia pacjentów. 

Szczególnie groźnym powikłaniem, wynikającym ze znacznej hiperglikemii (zwykle >250 mg/dl) jest kwasica ketonowa, której towarzyszy obecność we krwi ciał ketonowych. Jest to stan zagrożenia życia, w przebiegu którego dochodzi do zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej organizmu i spadku pH krwi <7,35 (fizjologicznie mieści się ono w granicach 7,35-7,45). Nieleczona kwasica ketonowa może prowadzić do rozwoju śpiączki ketonowej, a nawet do zgonu pacjenta. [1]

*ciała ketonowe - związki będące produktami przemian tłuszczów.

Normy cukru we krwi - podsumowanie

Znajomość norm cukru we krwi oraz regularne kontrolowanie poziomu glukozy we krwi na czczo są kluczowymi elementami profilaktyki zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru we krwi chroni przed wystąpieniem groźnych powikłań, takich jak śpiączka hipoglikemiczna oraz kwasica i śpiączka ketonowa. 

Bibliografia:

[1] “Interna Szczeklika 2020” A. Szczeklik, P. Gajewski, wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020, wydanie 11

[2] https://www.mp.pl/cukrzyca/lista/100316,jakie-powinno-byc-stezenie-glukozy-u-zdrowego-czlowieka-na-czczo-a-jakie-po-jedzeniu

[3] ‘Hipoglikemia polekowa u chorych na cukrzycę typu 2’ R. Kuczerowski, Diabetologia Praktyczna 2008, tom 9, nr 6

[4] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych z cukrzycą 2021 - Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego