Poziom cukru u osób starszych - jakie są normy?

Szacuje się, że w populacji osób powyżej 65. roku życia częstość występowania cukrzycy sięga 25–30%. Objawy hiperglikemii u tych chorych  mogą mieć mniejsze nasilenie niż u młodszych osób, co może powodować opóźnienie rozpoznania choroby. Jakie są normy poziomu cukru we krwi u osób starszych oraz czym charakteryzuje się cukrzyca u seniorów?

 Poziom cukru we krwi u osób starszych - normy

Normy poziomu cukru u osób w podeszłym wieku nie różnią się od wartości uznawanych za prawidłowe w populacji ogólnej i wynoszą na czczo 70-99 mg/dl. W przypadku oznaczenia glukozy we krwi po posiłku, jej poziom nie powinien przekraczać 140 mg/dl.

Poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c), która jest parametrem odzwierciedlającym średni poziom glikemii z ostatnich 2-3 miesięcy, u osób zdrowych powinien wynosić 4-6%. Według aktualnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, nawet jednorazowy wynik HbA1c >6,5% upoważnia do rozpoznania cukrzycy.

Cele terapii cukrzycy u poszczególnych grup pacjentów ustalono w oparciu o poziom HbA1c. W przypadku osób w podeszłym wieku, cele terapii są mniej restrykcyjne niż u osób młodych, z uwagi na krótszy przewidywany czas życia oraz większe ryzyko wystąpienia hipoglikemii. Przyjmuje się, że u osób starszych, pacjentów z wieloletnią cukrzycą i/lub powikłaniami sercowo-naczyniowymi (przebyty zawał, udar) - poziom HbA1c powinien wynosić <8%. [2]

Poziom cukru we krwi po 60 roku życia

Kryteria rozpoznania cukrzycy u osób po 60 roku życia są takie same jak dla populacji ogólnej, co zostało omówione powyżej.

Badanie w kierunku cukrzycy należy przeprowadzać raz na 3 lata u każdej osoby powyżej 45. roku życia. Ponadto, niezależnie od wieku, badanie to należy wykonać co roku u osób z następujących grup ryzyka:

• z nadwagą lub otyłością (BMI ≥ 25 kg/m2 i/lub obwód w talii ≥ 80 cm [kobiety] lub ≥ 94 cm [mężczyźni]);
• z cukrzycą występującą w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo);
• mało aktywnych fizycznie;
• z grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonej na cukrzycę;
• u których w poprzednim badaniu stwierdzono stan przedcukrzycowy;
• u kobiet z przebytą cukrzycą ciążową;
  u kobiet, które urodziły dziecko o masie ciała > 4000 g;
• z nadciśnieniem tętniczym (≥ 140/90 mm Hg);
• z dyslipidemią (stężenie cholesterolu frakcji HDL < 40 mg/dl (< 1,0 mmol/l) i/lub triglicerydów > 150 mg/dl (> 1,7 mmol/l));
• u kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS). [1][2]

Czym charakteryzuje się cukrzyca u osób starszych?

Część objawów cukrzycy jest wspólna dla wszystkich pacjentów chorujących na cukrzycę, niezależnie od wieku. Zaliczamy do nich:

• wzmożoną senność, uczucie przewlekłego zmęczenia;
• wielomocz - oddawanie większych niż dotychczas ilości moczu;
• tendencję do występowania ropnych zakażeń skórnych lub zakażeń układu moczowo-płciowego;
• utratę masy ciała nieuzasadnioną celowym odchudzaniem.

Warto podkreślić, że u części osób z niezdiagnozowaną cukrzycą nie występują żadne z wyżej wymienionych objawów, dlatego tak ważne są przesiewowe badania poziomu cukru we krwi na czczo.

U osób starszych, z uwagi na wyjściowo zmniejszone uczucie pragnienia, rzadziej występuje polidypsja, czyli wypijanie większej niż dotychczas ilości płynów. Z tego powodu osoby starsze szczególnie narażone są na odwodnienie w przebiegu cukrzycy. W tej grupie chorych należy zwracać szczególną uwagę na to, czy występują takie symptomy odwodnienia jak:

•  cechy przesuszenia błon śluzowych, zwłaszcza w jamie ustnej;
• zmniejszenie elastyczności skóry, uogólnioną suchość skóry;
• tzw. objaw fałdu skórnego - u osób odwodnionych, uchwycony między dwa palce fałd skórny w okolicy ramienia lub brzucha wolno się rozprostowuje (>2 sekund);
• zapadnięcie gałek ocznych (w skrajnych przypadkach).

U seniorów z niezdiagnozowaną dotąd cukrzycą, częściej niż u osób młodych, zaburzenia gospodarki węglowodanowej mogą objawiać się niespecyficznymi zaburzeniami funkcji poznawczych. Pacjenci mogą prezentować następujące objawy:

•  pogorszenie pamięci;
•  trudności ze skupieniem uwagi;
• problemy z przypominaniem sobie zdarzeń i nazw przedmiotów.

Nagłe pojawienie się wyżej wymienionych symptomów zawsze wymaga wykluczenia u pacjenta cukrzycy.

U osób starszych, chorujących na cukrzycę od wielu lat, istnieje znacznie wyższe ryzyko wystąpienia przewlekłych powikłań ogólnoustrojowych takich jak:

• retinopatia cukrzycowa;
• nefropatia cukrzycowa;
• neuropatia cukrzycowa
• powikłania naczyniowe, takie jak zawał serca, udar niedokrwienny mózgu, ostre niedokrwienie kończyn dolnych.

Senior chorujący na cukrzycę powinien pozostawać pod stałą opieką lekarza rodzinnego oraz diabetologa, którzy w razie podejrzenia rozwoju powikłań, skierują pacjenta do innych specjalistów (np. okulisty czy neurologa). [1][2]

Podsumowanie

U osób w podeszłym wieku konieczne jest zindywidualizowane leczenie cukrzycy, uwzględniające schorzenia towarzyszące, stopień samodzielności, współpracę w leczeniu.

Niezwykle ważne jest także optymalne leczenie chorób współistniejących (np. nadciśnienia tętniczego, hiperlipidemii) w celu zmniejszenia upośledzenia czynnościowego i poprawy jakości życia.

Bibliografia:

[1] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego

[2] Interna Szczeklika 2022, A. Szczeklik, P. Gajewski, wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2022