Jak powinna wyglądać dieta przy hipoglikemii reaktywnej?

Hipoglikemia reaktywna jest stanem związanym z niskim poziomem glukozy we krwi po posiłkach. Takie epizody najczęściej zachodzą 2-4 godziny po jedzeniu. Uważa się, że reaktywna hipoglikemia powodowana jest nadprodukcją hormonu insuliny przez trzustkę po posiłku bogatym w węglowodany. Sama przyczyna tego zaburzenia nie została w pełni poznana.

Jakie są objawy hipoglikemii reaktywnej?

• zmęczenie,
• zawroty głowy,
• pocenie się,
• drżenie rąk,
• nerwowość i irytacja,
• napady głodu,
• apetyt na słodycze,
• kołatanie serca.

Co bardzo istotne, o hipoglikemii reaktywnej nie mówimy w przypadku osób ze zdiagnozowaną cukrzycą. Problem ten stwierdza się u osób z insulinoopornością lub po resekcji żołądka lub jelita cienkiego, a także u osób nie mających żadnych z wymienionych. Ponadto, w przeciwieństwie do hipoglikemii w cukrzycy epizod hipoglikemii reaktywnej nie prowadzi do utraty przytomności. Hipoglikemie w tym przypadku nie występują również na czczo ani po wysiłku fizycznym.

Jak się odżywiać przy hipoglikemii reaktywnej?

Posiłki, które składają się głównie z węglowodanów prostych bez znacznego dodatku innych składników (np. błonnika, białek, tłuszczy), szybko są transportowane przez przewód pokarmowy. Trawienie węglowodanów zaczyna się już w jamie ustnej pod wpływem amylazy ślinowej, a kontynuowane jest w jelicie cienkim, gdzie też cukry proste są wchłaniane do krwi. W takim przypadku dochodzi do nagłego wzrostu stężenia glukozy powyżej norm. Następnie insulina jest wydzielana z trzustki w nadmiernych ilościach, przez co również powoduje szybkie obniżenie glikemii poposiłkowej, prowadząc do hipoglikemii oraz wcześniej wymienionych objawów.

Ze względu na taki przebieg u osób z hipoglikemią reaktywną zaleca się odżywianie w sposób zapobiegający nagłym i wysokim stężeniom glukozy we krwi po posiłkach. Dlatego strategie żywienia koncentrują się na kontrolowanych porcjach pokarmów o niskim indeksie glikemicznym , unikaniu szybko wchłanianych węglowodanów oraz dostosowaniu pory posiłków.

Dieta przy hipoglikemii reaktywnej – jak powinna wyglądać?

• Wybierz dietę o niskim indeksie glikemicznym. Niski IG produktów oznacza, że jest on wolniej trawiony i wchłaniany z przewodu pokarmowego. W ten sposób poposiłkowa glikemia wzrasta wolniej, więc też nie dochodzi do hiperglikemii, nadmiernego wyrzutu insuliny i w konsekwencji hipoglikemii. W swoich posiłkach uwzględniaj warzywa, produkty zbożowe mało przetworzone (np. kasza gryczana czy płatki owsiane) oraz nasiona roślin strączkowych, które są dodatkowo bogate w białko.
• Zrezygnuj z jedzenia o dużej zawartości cukrów prostych – płatki śniadaniowe, dżemy, soki, owoce suszone czy w syropach, ciastka, batony, drożdżówki, słodzone napoje, energetyki, kawy typu latte z syropem itp. Unikaj również owoców, które są bardzo dojrzałe.
• Zadbaj o zbilansowanie posiłku – oprócz węglowodanów dodaj źródła białka i zdrowych tłuszczów do każdego posiłku. W ten sposób spowalniany jest cały proces trawienia, a odczucie nasycenia trwa dłużej. Jakie tłuszcze i białka będą odpowiednie? Oleje roślinne (np. oliwa z oliwek), orzechy, nasiona, masło orzechowe, awokado, tłuste ryby, jaja, drób, chude produkty mleczne, nasiona strączkowe, tofu. A jeśli bardzo chcesz zjeść coś słodkiego, zjedz to wraz z jednym z głównych posiłków.
• Unikaj spożywania dużej ilości produktów skrobiowych w jednym posiłku takich jak ziemniaki, biały makaron, pieczywo czy ryż.
• Jedz małe posiłki lub przekąski co 3-4 godziny. To pozwala uregulować glikemię we krwi w ciągu dnia. 
• Unikaj lub zrezygnuj z alkoholu. W trakcie metabolizowania alkoholu przez wątrobę, produkcja w niej glukozy jest obniżona, więc zwiększa się ryzyko hipoglikemii. Ogranicz ilość alkoholu do 2 (kobiety) lub 3 (mężczyźni) drinków w ciągu dnia. Nie pij alkoholu na pusty żołądek.
• Sprawdź, jak reagujesz na kofeinę. Kofeina może u niektórych osób powodować zwiększenie produkcji glukozy w wątrobie i zmniejszenie wchłaniania glukozy przez mięśnie szkieletowe. Według niektórych badań kofeina powodowała wzrost poziomu insuliny. Sumaryczny efekt tych dwóch działań jest nieznany, dlatego warto zachować ostrożność. 

A co zrobić, gdy dojdzie do hipoglikemii?

Nie zawsze udaje się zapobiec rozwojowi hipoglikemii i wtedy najlepiej sięgnąć po 15-20 g szybko przyswajalnych węglowodanów, np. w postaci 150 ml Coca-Coli. Gdy glikemia się wyrówna, należy spożyć posiłek lub przekąskę (np. kanapkę), która będzie zawierać węglowodany wolniej wchłaniane.

Literatura:

• Suhl E, Anderson-Haynes SE, Mulla C, Patti ME. Medical nutrition therapy for post-bariatric hypoglycemia: practical insights. Surg Obes Relat Dis. 2017;13(5):888-896. doi:10.1016/j.soard.2017.01.025
• https://www.healthlinkbc.ca/healthy-eating/reactive-hypoglycemia
• https://www.esht.nhs.uk/wp-content/uploads/2018/02/0684.pdf