Stewia – naturalny słodzik dla diabetyków

Stewia jest naturalnym słodzikiem pozyskiwanym z liści rośliny Stevia Rebundianda Bertoniis. Roślina ta pierwotnie występowała jedynie na terenie łańcuchu górskiego Amambai położonym we wschodniej części Paragwaju. Dziś dzięki powszechnemu użyciu w charakterze zamiennika cukru, roślina popularna jest na całym świecie. Szczególnie w Japonii stewia używana jest wyjątkowo często. Stewia jest bezpieczną substancją słodzącą dla cukrzyków, wykazuje ponadto właściwości przeciwutleniające oraz normalizujące poziom stężenia cukru.[1]. Stewia często używana jest jako słodzik dla cukrzyków.

Co zawiera w sobie stewia?

Liście stewii, będące źródłem wyizolowanej z niej substancji słodzącej, zawierają substancje o słodkim smaku oraz zerowej kaloryczności. Oprócz owych słodkich składników (rebaudiozyd A oraz stewiozyd) liście stewii zawierają liczne mikro i makroelementy oraz witaminy.

Stewia wykazuje pomocnicze działania w procesie normalizacji poziomu glukozy, stymulacji wyrzutu insuliny oraz powstrzymywaniu działania glukagonu (hormon podwyższający stężenie glukozy we krwi). Testy na modelu zwierzęcym sugerują również działanie ochronne w stosunku do nerek oraz wątroby w cukrzycy[1].  Mimo potwierdzenia działania przeciwdziałającego cukrzycy w warunkach laboratoryjnych, stewia nie przynosi spektakularnych skutków jako środek zwalczający cukrzycę. Stanowi jednak dobrą alternatywę dla cukru jako substancji słodzącej.

Zalety stewii

Stewia pozwala na spożywanie słodkich posiłków przez diabetyków. W 2008 roku WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) wydała opinię na temat stewii. Na podstawie 16 tygodniowej obserwacji osób chorujących na cukrzycę typu drugiego, spożywających stewię, ustalono, że dawka stewiozydów do 4mg na kilogram masy ciała w ciągu dnia nie wywołuje żadnych objawów ubocznych.[2]

Spożywanie stewii nie jest ponadto obarczone ryzykiem rozwoju bakterii wywołujących próchnicę zębów.

Wykorzystanie stewii pozwala na produkcję smacznych, bezpiecznych słodyczy dla chorujących na cukrzycę. Spożywanie, w ograniczonych ilościach, słodyczy z zerową zawartością cukru, zawierających stewię, jest racjonalnym rozwiązaniem. Produkowane są między innymi kremy oraz czekolady ze stewią. 

Czysta stewia pozostawia, wyczuwalny dla części ludzi, delikatny posmak. W celu wyeliminowania posmaku często łączy się stewię z innymi słodzikami, np. erytrolem,  w celu wytworzenia zamiennika cukru. Mieszanki takie są bezpieczne dla diabetyków.

Codzienna dieta a stewia

Spożywanie produktów słodzonych stewią powinno być racjonalnie dawkowane, mimo pozornego bezpieczeństwa oraz zerowej kaloryczności stewii. Ryzyko związane z używaniem zamienników cukru związane jest przede wszystkim z ryzykiem rozwoju otyłości poprzez nadmierne spożycie posiłków słodzonych słodzikami. Zbilansowana, racjonalna dieta jest niezwykle ważna dla osób chorujących na cukrzycę i należy o tym pamiętać.

Dla kogo nadają się produkty słodzone stewią?

Produkty słodzone stewią należą do pokarmów bezpiecznych dla chorujących na cukrzycę. Należy jednak pamiętać o konieczności sprawdzania etykiet produktów ze stewią. Niekiedy zawierają one cukier kuchenny w zmniejszonych ilościach. Sugerowane jest aby możliwie unikać takich przekąsek, produkty niepodwyższające poziomu glukozy zaznaczone są zwykle poprzez etykietę zero cukru.

Oprócz zawartości glukozy warto zwracać uwagę na inne słodziki wykorzystywane w produktach bezcukrowych. Niektóre używane słodziki, szczególnie w przypadku tzw. „soft drinków” czyli napojów gazowanych, stanowią nadal niepewne źródło słodyczy przy wysokim spożyciu. Niektóre badania sugerują nawet zwiększone ryzyko pojawienia się cukrzycy typu II wśród ludzi spożywających bezcukrowe, słodkie napoje gazowane.[3] 

Słodzenie stewią pozwala na ograniczenie kaloryczności wypieków (stewia nadaje się do pieczenia) oraz innych posiłków.

Pieczenie przy pomocy stewii ma jednak ograniczone zastosowanie, szczególnie w przypadku ciast drożdżowych: drożdże nie zużywają stewii jako pokarmu, a zatem ciasto nie rośnie.

Oprócz sproszkowanych liści stewii oraz wyekstrahowanych stewiozydów można używać również świeżych liści. Liście mogą służyć między innymi jako składnik sałatek lub dodatek do herbaty.

Źródło:

1. Shivanna, N., Naika, M., Khanum, F., & Kaul, V. K. (2013). Antioxidant, anti-diabetic and renal protective properties of Stevia rebaudiana. Journal of Diabetes and Its Complications, 27(2), 103–113. doi:10.1016/j.jdiacomp.2012.10.001
2. Evaluations of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA) - STEVIOL GLYCOSIDES
3. Fumiaki Imamura, et.al., Consumption of sugar sweetened beverages, artificially sweetened beverages, and fruit juice and incidence of type 2 diabetes: systematic review, meta-analysis, and estimation of population attributable fraction, BMJ 2015;351:h3576