Jaki słodzik wybrać dla cukrzyka?

Rezygnacja z cukrów prostych jest jednym z zalecanych działań w diecie osoby z cukrzycą typu 2. Jednak trudno jest odczuwać przyjemność ze zdrowego jedzenia, jeśli brakuje w nim ulubionych smaków. Na szczęście dostępne są na rynku słodziki dla cukrzyków, który nie chce rezygnować ze słodkości.

Czym są słodziki?

Słodziki dodawane są do produktów spożywczych i napojów w celu zwiększenia słodkości. Środki intensywnie słodzące (niskokaloryczne substancje słodzące) charakteryzują się wysoką słodkością, przy czym w ogóle lub lub tylko w niewielkim stopniu zwiększają wartość energetyczną produktów. Do środków intensywnie słodzących zaliczamy substancje sztuczne (np. aspartam, acesulfam K, sacharyna) oraz naturalne (np. glikozydy stewiolowe) - wszystkie, które których użycie jest dozwolone, zostały określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności oraz rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych.

Pod nazwą słodziki znane są również poliole (inaczej: polialkohole lub alkohole wielowodorotlenowe), a wśród nich są m.in. ksylitol, maltitol, erytrytol, sorbitol, laktitol i mannitol. Mają one różne pochodzenie - część wytwarzana jest chemicznie, ale niektóre pochodzą z różnych roślin. Te słodziki dla cukrzyka nie są tak słodkie jak cukier, ale przeciętnie mają około 40% niższą kaloryczność, ponieważ nie wchłaniają się całkowicie w jelicie cienkim. Wyjątkiem jest erytrytol, którego wartość energetyczna zbliżona jest do środków intensywnie słodzących.

Czy słodzik jest dobrą alternatywą dla cukru?

Ludzie od urodzenia przyzwyczajeni są do słodkiego smaku. Pierwszy pokarm, mleko matki, zawiera znaczną ilość cukru laktozy. Rezygnacja ze słodkich produktów przez osoby chorujące na cukrzycę może być mało zachęcająca i przyczyniać się do szybkiej utraty motywacji związanej z pracą nad swoim zdrowiem. Dlatego słodzik dla cukrzyka jest dobrym wyborem, gdyż nadaje słodki smak, a jednocześnie jego spożycie nie prowadzi do zwiększenia glikemii i nie stymuluje wydzielania insuliny.

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego i Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością słodziki dla diabetyka są dobrym substytutem cukru. Ich zastosowanie pozwala na lepszą kontrolę glikemii i masy ciała.

Należy jednak pamiętać, że nie zawsze produkt zawierający słodzik dla cukrzyka jest najlepszym wyborem. Zdarza się, że zawiera znaczną ilość tłuszczów, a więc wysoką kaloryczność. Jako że dbanie o prawidłową masę ciała jest również ważne w przypadku leczenia cukrzycy typu 2, diabetyk powinien zwracać uwagę nie tylko na zawartość w produktach cukrów prostych, ale i tłuszczów oraz ogólną kaloryczność.

Czy słodziki są bezpieczne?

Słodziki dla diabetyka z grupy polioli uznawane są za substancje bezpieczne w umiarkowanej ilości. W ilościach 20 - 50g mogą powodować biegunki, wzdęcia i niestrawność. Dzieje się tak, ponieważ nie wchłonięte w jelicie cienkim przedostają się do jelita grubego, gdzie ulegają fermentacji przez mikrobiotę jelitową.

Natomiast każdy słodzik dla cukrzyka z substancji intensywnie słodzących podlega standardowej rejestracji jak w przypadku innych substancji dodawanych do żywności. Wymaga również określenia ADI, czyli dopuszczalnego dziennego spożycia w mg/kg masy ciała. ADI wskazuje na taką ilość, której codzienne spożycie nie wpływa negatywnie na zdrowie. Jednak badania wskazują, że spożycie słodzików przez Europejczyków nie przekracza ilości dozwolonej.

Należy również podkreślić, że przez pewien czas podejrzewano, iż niektóre słodziki (sacharyna, aspartam, cyklamina) mogą powodować nowotwory, jednakże wyniki randomizowanych badań klinicznych nie wykazały takiego ryzyka.

TOP 3 słodziki dla diabetyka

• Stewia jest rośliną posiadającą liście o naturalnie słodkim smaku, za co odpowiada nie fruktoza czy sacharoza, ale glikozydy stewiolowe - stewiozyd i rebaudiozyd A. Są to substancje, które doskonale rozpuszczają się w wodzie, ich słodkość obliczona została jako 200 razy większa od cukru, a dodatkowo są odporne na temperaturę do 200°C. Jest to więc idealny słodzik dla cukrzyka, który lubi wypieki. Roślina ta oprócz właściwości hipoglikemicznych działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i posiada pozytywny wpływ na ciśnienie tętnicze krwi
• Ksylitol znany jest również jako cukier brzozowy. Co ciekawe, ksylitol zapobiega tworzeniu się próchnicy zębów, ponieważ ma zdolność do hamowania rozwoju bakterii oraz procesu zapalnego. Dlatego wykorzystywany jest w gumach do żucia. Badania wskazują również na fakt, że ksylitol wzmacnia układ immunologiczny.
• Erytrytol jest innym popularnym słodzikiem z grupy polioli, jednak jego metabolizm zachodzi inaczej. Jako jedyny z tej grupy posiada niemal zerową kaloryczność, a także jest dużo lepiej tolerowany przez osoby z dolegliwościami pokarmowymi. Wskazuje się również na działanie antyoksydacyjne i możliwą zdolność poprawy funkcji śródbłonka u osób z cukrzycą typu 2.

Przeciwwskazania do stosowania słodzików

Istnieją określone przypadki, w których spożycie danego słodzika należy ograniczyć bądź całkowicie z niego zrezygnować. Aspartam w procesie trawienia rozkłada się do aminokwasu fenyloalaniny, dlatego jest to bezwzględnie zakazany słodzik dla cukrzyka z wrodzonym zaburzeniem metabolicznym, fenyloketonurią. Osoby cierpiące m.in. na zespół jelita drażliwego powinny ograniczać słodziki z grupy polioli - w większych ilościach mogą przyczyniać się do nasilenia dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Sacharyna należy do substancji, które przedostają się przez łożysko do płodu, dlatego nie powinna być spożywana przez kobiety w ciąży. Nie zaleca się podawania sztucznych słodzików niemowlętom i małym dzieciom.

Bibliografia

• Polskie Towarzystwo Diabetologiczne: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2021. Diabet. Prakt., 2021, 7; 1.
• Rekomendacje postępowania dietetycznego w cukrzycy. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Dietetyki 2017. Dietetyka 2017; 10, Wyd. Spec.
• Arumugam B, Subramaniam A, Alagaraj P. Stevia as a Natural Sweetener: A Review. Cardiovasc Hematol Agents Med Chem. 2020;18(2):94-103. doi:10.2174/1871525718666200207105436
• Gasmi Benahmed A, Gasmi A, Arshad M, et al. Health benefits of xylitol. Appl Microbiol Biotechnol. 2020;104(17):7225-7237. doi:10.1007/s00253-020-10708-7
• de Cock P. Erythritol Functional Roles in Oral-Systemic Health. Adv Dent Res. 2018;29(1):104-109. doi:10.1177/0022034517736499
• Bernadene Magnuson, Gary M. Williams: Carcinogenicity of Aspartame in Rats Not Proven ; Environ Health Perspect. 2008 Jun; 116(6): A239A240. doi: 10.1289/ehp.10881
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32638045/