Stosowanie słodzików w diecie cukrzycowej - porównanie

Podstawowym elementem terapii cukrzycy typu 2 jest zmiana stylu życia, obejmująca zwiększenie aktywności fizycznej, ograniczenie przyjmowania cukru i tłuszczów nasyconych. 

Często największą trudnością jest rezygnacja ze słodkiego smaku, do którego jesteśmy przyzwyczajani już od pierwszych dni naszego życia (mleko zawiera słodki cukier – laktozę). Coraz więcej  producentów żywności zaspokaja zapotrzebowanie na słodkie produkty nie zawierające cukru, dodając do swoich wyrobów niskokaloryczne substancje słodzące, tzw. słodziki.

Jak unikać cukru w kupowanych produktach?

Wybierając produkty w sklepie, zawsze warto czytać ich skład. W ramach tej informacji poszczególne składniki wymieniane są od występującego w największej do występującego w najmniejszej ilości. Jeśli na pierwszym miejscu składu np. soku owocowego odczytasz informację „cukier”, zastanów się, czy ten produkt rzeczywiście powinien składać się przede wszystkim z dodanego cukru. Jeśli czytasz skład produktu „o obniżonej zawartości cukru”, „bez cukru” lub podobnego, spróbuj porównać jego skład z jego odpowiednikiem o zwykłej zawartości cukru. Uwzględnij zwłaszcza tabelkę makroelementów – ile gram cukrów prostych jest w jednym i drugim produkcie? Czy różnica jest znacząca?

Jakich substancji słodzących unikać w kupowanych produktach?

Wysoko przetworzone produkty spożywcze mogą być też słodzone innymi, równie kalorycznymi i podnoszącymi cukier we krwi substancjami słodzącymi. Poza cukrem należy wystrzegać się też nadmiaru:

• cukru trzcinowego/cukru brązowego,
• syropu glukozowo-fruktozowego, syropu glukozowego, syropu fruktozowego,
• glukozy,
• fruktozy,
• sacharozy,
• miodu,
• melasy.

Wszystkie te substancje mają równie, a czasem nawet bardziej szkodliwe działanie niż biały cukier i negatywnie wpływają na metabolizm osób zdrowych oraz chorujących na cukrzycę.

Czym słodzić zamiast cukru?

Do wyboru mamy wiele produktów z grup naturalnych wyciągów z roślin (np. glikozydy stewiowe tzw. stewia), polioli (cukroli), syntetycznych słodzików (słodkie proteiny) i innych. Każda substancja ma inny poziom słodkości, nieco inny posmak i może mieć różny wpływ na procesy w naszym ciele, np. wpływać na insulinooporność, modyfikować skład mikrobioty jelitowej czy ingerować w pracę jelit. 

Czy słodziki są bezpieczne?

Każda  substancja słodząca, dopuszczana do spożycia, ma ustalany bezpieczny dzienny limit spożycia (ADI = acceptable daily intake). W prowadzonych na terenie Europy dużych badaniach ustalono, że spożycie wszystkich niskokalorycznych substancji słodzących jest niższe niż ich dopuszczalne dzienne spożycie. Stosowanie słodzików zamiast cukru ma natomiast korzystny wpływ na utrzymywanie prawidłowej masy ciała oraz kontrolę poziomu cukru we krwi, co czyni z nich bezpieczną i skuteczną alternatywę dla cukru. 

Czy słodziki naturalne są zdrowsze niż sztuczne?

Metoda otrzymywania substancji słodzących nie wpływa na ich bezpieczeństwo spożycia, o ile utrzymujemy to spożycie w ryzach dziennego zalecanego limitu.  Temat substancji słodzących jest szeroko opisywany w literaturze naukowej, prowadzone są także w dużej liczbie nowe badania, które uzupełniają naszą wiedzę na temat wpływu substancji słodzących na coraz to nowe procesy w naszym ciele. Ostatnie doniesienia wskazują na możliwą zależność między sztucznymi słodzikami a zwiększoną nietolerancją glukozy, poprzez wpływ na rodzaje bakterii i innych organizmów żyjących w naszych jelitach. Konieczne jest dalsze prowadzenie badań w tym kierunku, aby poszerzać wiedzę na ten temat i zaktualizować wytyczne.

Który słodzik jest najlepszy?

Ze względu na zróżnicowany smak substancji słodzących i ich wpływu na nasz organizm, dla każdego z nas inny słodzik może się okazać tym „najlepszym”. 

• cukrole (ksylitol, erytrytol) są jednymi z najbezpieczniejszych, u niektórych jednak w nadmiarze mogą wywoływać dyskomfort w jelitach, biegunki, oddawanie gazów; można temu częściowo zapobiec, zaczynając stosowanie ich od małych dawek;
• stewia ma posmak podobny do lukrecji, co nie każdemu odpowiada;
• sztuczne słodziki są intensywnie słodkie a ich „sztuczność” jest czasem wyczuwana w smaku, co może niektórych zniechęcać.

Codzienna dieta z pomocą słodzików

Wybierając odpowiedni słodzik dla siebie, pamiętaj o szerokiej gamie dostępnych produktów i nie zniechęcaj się. W internecie i w książkach z przepisami znajdziesz coraz więcej ciekawych przepisów na smaczne słodycze bez cukru i innych podnoszących cukier substancji słodzących. Możesz z nich korzystać, możesz też sam z nimi eksperymentować! A jeśli nie lubisz lub nie czujesz się pewnie z  tworzeniem własnych słodyczy, możesz skorzystać z gotowych produktów w sklepach specjalistycznych, alejkach ze zdrową żywnością w supermarketach lub dedykowanych sklepów internetowych. Pamiętaj jednak, aby zawsze podczas zakupu zapoznać się z informacją o składzie – hasła marketingowe nie zawsze odpowiadają rzeczywistości!

[1] "2020 Guidelines on the management of diabetic patients. A position of Diabetes Poland." Clin Diabetol 2020; 9,1

[2] Mooradian, A. D., Smith, M., & Tokuda, M. (2017). The role of artificial and natural sweeteners in reducing the consumption of table sugar: A narrative review. Clinical Nutrition ESPEN, 18, 1–8

[3] Mejia E, Pearlman M. Natural Alternative Sweeteners and Diabetes Management. Curr Diab Rep. 2019;19(12):142. Published 2019 Nov 21. doi:10.1007/s11892-019-1273-8