Jakie badania należy robić przy cukrzycy?

Cukrzyca to choroba, która wpływa na wiele narządów. Prowadzi do licznych powikłań. Bardzo ważne jest regularne kontrolowanie i wykrywanie wczesne powikłań na początkowym stadium zaawansowania.  

Codzienna kontrola glikemii

Cukrzyca wymaga codziennej kontroli glikemii oraz kontroli diety. Pomimo przekonania pacjentów, że "cukrzyca na tabletkach" nie wymaga kontroli, tylko przyjmowania leków, jest to błędne przeświadczenie. Każda cukrzyca, bez znaczenia czy leczona tylko tabletkami czy również insuliną, wymaga regularnej kontroli. Cukrzyk musi również taką kontrolę prowadzić sam w domu. Służy do tego przede wszystkim glukometr. Zadaniem cukrzyka jest regularny pomiar glikemii, a częstość pomiarów uzależniona jest od przyjmowanego leczenia. Jeżeli cukrzyca leczona jest insuliną, pomiary glikemii wymagane są częściej. W zależności od tych pomiarów dobierana jest dawka insuliny. Każdy diabetyk powinien zapisywać pomiary w dzienniczku i przynosić go za każdym razem do swojego lekarza rodzinnego i diabetologa na kontrolę. Takie pomiary pokażą lekarzowi, czy cukrzyk kontroluje na co dzień cukrzycę, czy nie. Na początku wprowadzania leczenia lekarz może wymagać od cukrzyka, aby częściej kontrolował glikemię, by określić, o której porze dnia jest wyższa albo niższa.

Skrócony profil glikemii – rano na czczo, 2h po każdym posiłku (4 oznaczenia w ciągu doby).

Pełny dobowy profil glikemii – rano na czczo, przed każdym głównym posiłkiem, 2h po każdym głównym posiłku, przed snem i np. o północy oraz między godz. 2:00-4:00.

Hemoglobina glikowana (HbA1c%)

Hemoglobina glikowana to wskaźnik, który określa średni poziom glikemii sprzed ostatnich 3 miesięcy. Jest to bardzo potrzebny i pomocny wskaźnik. Dzięki niemu lekarz wie na pewno, czy cukrzyk dba o regularne przyjmowanie leków, dietę i odpowiednio dawkuje insulinę. Takie badanie wykonywane jest zwykle również na samym początku choroby, aby wiadomo było, jaka jest jego wartość wyjściowa. Badanie zleca albo lekarz rodzinny albo diabetolog nie częściej niż co 3 miesiące, zwykle 2 razy w roku. Częstsze pomiary mogą być wymagane u diabetyków, u których nie osiągnięto docelowej wartości HbA1c%.

Kontrola ciśnienia tętniczego

Kontrola ciśnienia tętniczego powinna być na każdej wizycie u lekarza. Takie pomiary, niestety, są jednak mało miarodajne, gdyż wielu pacjentów ma podwyższone ciśnienie w gabinecie z powodu stresu spowodowanego kontaktem z ochroną zdrowia. Najlepsze diagnostycznie pomiary są wykonywane w warunkach domowych. Dobra kontrola ciśnienia tętniczego jest bardzo ważna, nie tylko u cukrzyków. Jeżeli ciśnienie tętnicze utrzymuje się powyżej 140/90 mmHg, konieczne jest wprowadzenie przez lekarza leczenia obniżającego ciśnienie. 

Gospodarka lipidowa a cukrzyca

Kontrola poziomu cholesterolu również jest kluczowa u cukrzyków. Zalecany jest pomiar lipidogramu raz w roku. Jeżeli wartości są nieprawidłowe i lekarz wprowadza leczenie, to monitorowanie lipidogramu wymagane jest częściej. Lipidogram to badanie krwi, w którym oznacza się cholesterol oraz jego frakcję i trójglicerydy.

Ocena nerek w cukrzycy

Cukrzyca bardzo niekorzystnie wpływa na nerki. Ocena ich funkcjonowania jest kluczowa w diagnostyce późnych powikłań cukrzycy. Aby móc ocenić funkcjonowanie nerek, należy wykonywać badania:

• wydalanie albumin z moczem: 1 x rok
• badanie ogólne moczu: 1 x rok
• stężenie kreatyniny we krwi i wyliczenie eGFR: 1 x rok (jeżeli stężenie kreatyniny jest podwyższone należy co 6 miesięcy badać poziom kreatyniny, potasu, sodu, wapnia i fosforanów).

Badania te wykonujemy po 5 latach trwania choroby w przypadku cukrzycy typu 1. Natomiast w wypadku rozpoznania cukrzycy typu 2, takie badania wykonujemy od początku rozpoznania choroby.

Kontrola okulistyczna u diabetyka

Cukrzyca jest chorobą niszczącą drobne naczynka. Z czasem trwania choroby może dochodzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych w oku. Dlatego bardzo ważna jest ocena dna oka u diabetyka przez okulistę. U chorych na cukrzycę typu 1 takie badanie wymagane jest po 5 latach od rozpoznania choroby. U diabetyków z cukrzycą typu 2 pierwsze badanie powinno być wykonane w chwili rozpoznania. Takie badanie powinno być wykonywane co roku; jeżeli nie zostanie stwierdzona cukrzycowa choroba oczu, takie badanie wymagane jest co 1-2 lata.

Stopa cukrzycowa

Ocena stóp u cukrzyka powinna być na każdej wizycie lekarskiej. Ze względu na trudność gojenia się ran u cukrzyków konieczna jest szybka interwencja w przypadku rozwijania się tego powikłania.

Tarczyca

Rozpoznanie cukrzycy powinno prowadzić do rozszerzenia diagnostyki w kierunku chorób tarczycy. Takie przesiewowe badanie to pomiar TSH we krwi - hormon tarczycy. U cukrzyków z cukrzyca typu 1 należy wykonać dodatkowo przeciwciała anty-TPO.

Cukrzyca jest wymagającą chorobą. Jeżeli będziemy regularnie dbać o badania profilaktyczne, to powikłania pojawią się później i w mniej nasilonym stopniu. Każdy cukrzyk powinien być pod stałą opieką lekarza rodzinnego, a w przypadku zaawansowanej cukrzycy, również diabetologa.

Źródło: Wielka Interna Szczeklika