Objawy cukrzycy

Fraza „objawy cukrzycy” wpisywana jest w najpopularniejszą wyszukiwarkę internetową w ciągu jednego miesiąca średnio 22 200 razy. Wynik imponujący, potwierdzający przy okazji, że problemy zdrowotne bardzo chętnie konsultujemy dziś z dr. Googlem. Niestety objawy cukrzycy opisywane na różnych stronach w internecie często nie rozróżniają podstawowych typów tej choroby (cukrzyca typu 1., typu 2., cukrzyca ciążowa), tym samym wprowadzając szukających w błąd. 

Cukrzyca typu 1. i cukrzyca typu 2. to – mimo podobnej nazwy – dwa różne schorzenia. W obydwu przypadkach mamy do czynienia ze zbyt wysokim poziomem cukru we krwi, jednak przyczyny hiperglikemii są inne, podobnie jak objawy, metody leczenia i rokowania dla pacjenta.

Cukrzyca typu 1. daje objawy ostre, które szybko się nasilają i których nie sposób nie zauważyć czy przez dłuższy czas lekceważyć. Inaczej jest z cukrzycą typu 2, jej symptomy są łagodne, często trudne do zaobserwowania, ale też łatwe do „usprawiedliwienia”. Jesteśmy zmęczeni? No cóż, nic dziwnego, wszyscy skarżą się na to samo… 

Objawy cukrzycy typu 1

Do najbardziej charakterystycznych objawów cukrzycy typu 1 zalicza się:

• Bardzo wzmożone pragnienie
• Częste oddawania moczu

Co w praktyce oznacza „wzmożone” i „częste”? Pragnienie i konieczność odwiedzania toalety towarzyszą osobie u której toczy się proces destrukcji komórek beta trzustki przez całą dobę, w dzień i w nocy. Chyba najłatwiej zauważyć objawy cukrzycy typu 1. po tym, że ktoś kilka razy w nocy wstaje, by się czegoś napić, a przy okazji, by skorzystać z toalety. Oczywiście każdemu zdarza się zjeść pizzę z salami czy paczkę słonych chipsów, po których nas najzwyczajniej w świecie „suszy”. To nic nadzwyczajnego. Niepokojące jest, jeśli bardzo nasilone pragnienie towarzyszy nam od dłuższego czasu i bez ewidentnej przyczyny. 

Osoba z nieleczoną cukrzycą typu 1. potrafi w ciągu doby wypić nawet 6-8 litrów płynów. Pragnienie jest nie do ugaszenia. W ustach brakuje śliny, dlatego nawet mówienie przez dłuższy czas sprawia trudność. Dlaczego w ten właśnie sposób organizm manifestuje wysoki poziom cukru? Aby zmusić nas do picia, a tym samym do rozcieńczania krwi oraz do wydalania nadmiaru cukru z moczem. Żeby cukier z krwi szybciej przenikał do moczu konieczna jest wzmożona produkcja moczu, a do tego potrzeba dużo pić. Koło się zamyka. 

Objawem jeszcze nie zdiagnozowanej cukrzycy typu 1. może być moczenie się w nocy dzieci, które już samodzielnie korzystają z toalety.

Jeśli wspomniane objawy utrzymują się kilka tygodni, wówczas zauważalna staje się utrata masy ciała. Chudnięcie to efekt tego, że organizm pozbawiony insuliny nie czepie energii z węglowodanów, tylko z zapasów tłuszczu. Dlatego przy nieleczonej cukrzycy typu 1. szybko tracimy tkankę tłuszczową. 

Do mniej charakterystycznych symptomów cukrzycy z autoagresji zaliczyć można: 

• Słabo gojące się rany,
• Zajady w kącikach ust,
• Senność,
• Apatię.

Objawy cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2. może przez lata nie dawać żadnych objawów lub są one na tyle nienasilone, że nie zmuszają pacjenta do wizyty u lekarza i badań kontrolnych. Znakami rozpoznawczymi cukrzycy typu 2. mogą być:

• Senność, w szczególności po posiłkach
• Napady głodu 
• Nieustanne zmęczenie
• Swędząca skóra, głównie w okolicy narządów płciowych
• Zaburzenia widzenia
• Lekko wzmożone pragnienie
• Nieznacznie częstsze oddawanie moczu
• Wolne gojenie się ran

Statystyki odnośnie osób dotkniętych cukrzycą często rozróżniają pacjentów zdiagnozowanych od tych nieświadomych faktu chorowania. W tej drugiej grupie mogą być wyłącznie osoby z jeszcze niezdiagnozowaną cukrzycą typu 2. Niemożliwa jest bowiem nieuświadomiona przez lata cukrzyca typu 1.

Sucha skóra, zajady w kącikach ust, nawracająca grzybica skóry mogą wskazywać na cukrzycę typu 2. 

Dlatego też w odniesieniu do cukrzycy typu 2. duże znaczenie mają badania przesiewowe. Powinny je regularnie wykonywać osoby z grupy ryzyka, czyli obciążone genetycznie cukrzycą, mające nadmiar kilogramów, w wieku powyżej 40 lat. Wiele przypadków „dwójki” został odkrytych właśnie podczas badań przesiewowych lub przy okazji innych badań. 

Skąd te różnice?

Ostre objawy cukrzycy typu 1 wynikają z braku lub dużego niedoboru insuliny. „Jedynka” to choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje komórki trzustki produkujące insulinę. Objawy pojawiają się, kiedy znaczna ich część zostanie zniszczona. Proces autodestrukcji komórek beta postępuje w indywidualnym tempie, najszybciej u dzieci i młodzieży, wolniej u dorosłych, którzy także zapadają na cukrzycę typu 1. Im szybsza destrukcja komórek produkujących insulinę, tym ostrzejsze są objawy cukrzycy. 

Objawy cukrzycy typu 1 to efekt deficytu insuliny w organizmie oraz znacznej hiperglikemii. Objawy cukrzycy typu 2 wynikają z lekkiej lub umiarkowanej hiperglikemii.

Cukrzycę typu 1. rozpoznaje się zazwyczaj przy bardzo wysokim poziomie cukru we krwi oraz przy dużym zakwaszeniu organizmu. Oczywiście może zdarzyć się tak, że uchwycimy ją, zanim jeszcze pojawią się charakterystyczne objawy, np. przy okazji innych badań. W praktyce zdarza się to rzadko. Większość osób zgłasza się do lekarza zaniepokojona objawami hiperglikemii, często w stanie dużego zakwaszenia organizmu. Sama kwasica ketonowa również bywa zaliczana do objawów cukrzycy, choć nie jest ona warunkiem, by postawić rozpoznanie diabetes mellitus. 

W cukrzycy typu 2. nie wysterują ani duża hiperglikemia, ani tym bardziej niedobór insuliny. Wręcz przeciwnie w momencie diagnozy większość diabetyków z cukrzycą typu 2 ma hiperinsulinemię, czyli wytwarza więcej insuliny niż ludzie zdrowi. Problem w tym, że insulina ta nie działa prawidłowo z powodu insulinooporności.  Cukry są podwyższone, ale nieznacznie, zwykle nie przekraczają 200 mg/dl. Organizm nie doświadcza niedoboru ważnego hormonu, a „jedynie” zaburzenia pewnej równowagi metabolicznej. Dlatego nie daje tak alarmujących symptomów. 

Przeczytaj również: Wysoka insulina na czczo - co oznacza?

Mechanizmy „dwójki”

Dlaczego natomiast objawami cukrzycy typu 2. bywają napady głodu czy senność po posiłkach? Wynikają one przede wszystkim z niefizjologicznych wahań poziomu cukru i poziomu insuliny we krwi. Zmniejszona wrażliwość komórek na działanie insuliny, charakterystyczna dla osób z cukrzycą typu 2. prowadzi do przecukrzeń po posiłkach. Organizm osoby z insulinoopornością, który nagle dostaje zastrzyk energii w postaci węglowodanów, nie jest w stanie od razu wydzielić tyle hormonu, by zrównoważyć posiłek. To powoduje czasową hiperglikemię, która objawia się sennością. W końcu jednak trzustka mobilizuje się, wydziela duże ilości insuliny i poziom cukru we krwi obniża się. Wysokie stężenie insuliny we krwi oraz obniżająca się glikemia to stymulatory apetytu (ten sam mechanizm działa u osób z cukrzycą typu 1 przy hipoglikemii, odczuwamy głód, a poziom insuliny we krwi jest wysoki). 

A co z cukrzycą ciążową?

Przyczyną nieprawidłowej tolerancji glukozy w czasie ciąży są intensywne zmiany hormonalne, jakie w tym okresie zachodzą w organizmie kobiety. Cukrzycę ciążową diagnozuje się zwykle przy bardzo niewielkiej hiperglikemii. Hiperglikemii, która nie daje żadnych objawów, ale z punktu widzenia organizmu jest czymś niefizjologicznym, co może niekorzystnie wpłynąć na rozwijający się płód. Dlatego cukrzycę ciążową można zdiagnozować wyłącznie na podstawie badań laboratoryjnych (cukier na czczo lub / i doustne obciążenie glukozą).