Poziom glukozy we krwi - normy

Kontrolne badanie poziomu glukozy we krwi powinien wykonywać dorosły człowiek co najmniej raz do roku. W jakiej sytuacji robić to badanie częściej? Jakie są normy poziomu cukru we krwi? I po co robić takie kontrole?

Kontrolne badanie glukozy we krwi

Kontrolne badanie krwi powinien wykonywać każdy dorosły człowiek raz do roku. Takie badania zalecane są w szczególności osobom z grupy podwyższonego ryzyka. W przypadku cukrzycy są to osoby, które mają w rodzinie cukrzyków albo są otyłe. Regularne kontrolowanie poziomu cukru we krwi pozwoli nam na szybkie wykrycie cukrzycy i włączenie leczenia jeszcze w początkowej fazie choroby. Szybkie zareagowanie na podwyższony poziom glukozy skutkuje lepszym rokowaniem i opóźnieniem wystąpienia ewentualnych powikłań cukrzycy. 

Normy poziomu glukozy we krwi

Na czczo, czyli bez jedzenia minimum 8 godzin, wartość cukru we krwi u dorosłego człowieka powinna mieścić się w granicy od 70 do 99 mg/dl (3,3-5,5 mmol/l). Wartości powyżej świadczą o nieprawidłowościach i wynik należy skonsultować z lekarzem. Jeżeli wartość ta przekracza 200 mg/dl i pacjent odczuwa objawy cukrzycy (wzmożone pragnienie, senność, zmęczenie), lekarz może rozpoznać już cukrzycę. Przy wartościach 99-126 mg/dl należy powtórzyć pomiar na czczo. Jeżeli na czczo wartości są w granicach 100-125 mg/dl, lekarz zleci wykonanie OGTT (doustny test obciążenia glukozą). 

Przeczytaj również artykuł: Normy cukru we krwi

Poziom glukozy u diabetyków

U diabetyków wartości glukozy we krwi w ponad 70% czasu powinny mieścić się w zakresie 70–180 mg/dl (3,9–10,0 mmol/l). Na czczo wartości nie powinny przekraczać 130 mg/dl, a dwie godziny po posiłku – 180 mg/dl. Niecodzienne potknięcia zdarzają się nawet najbardziej zdyscyplinowanym i doświadczonym cukrzykom. Najważniejsza jest tendencja i odpowiednia wartość HbA1c.

Docelowe parametry glikemii u diabetyków stosujących systematycznie CGM/FGM

Dla pacjentów posługujących się systemami monitorowania glikemii CGM albo FGM wyznaczono docelowe wartości glikemii, do których powinni dążyć. W zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego na rok 2020 widnieją wytyczne dla 3 grup diabetyków:

1.  Pacjenci z cukrzycą typu 1 i 2
2.  Osoby starsze albo z wysokim ryzykiem hipoglikemii
3.  Kobiety w ciąży z cukrzycą typu 1

U pacjentów z cukrzycą typu 1 albo 2, 70% odczytów w ciągu doby, czyli około 16 godzin, wartość glikemii docelowej powinna mieścić się w przedziale 70-180 mg/dl; < 25 % odczytów może wskazywać wartości > 180 mg/dl. Osoby starsze i osoby z wysokim ryzykiem hipoglikemii, powinny > 50% odczytów mieć w przedziale 70-180 mg/dl, a < 10% odczytów podczas doby może pokazywać wartości powyżej 180 mg/dl. Ciężarne z cukrzycą typu 1 mogą > 70% czasu mieć wartości glikemii docelowej w przedziale 63-140 mg/dl, a < 25% odczytów > 140 mg/dl. 

OGTT

OGTT, czyli doustny test tolerancji glukozą, zwany również krzywą cukrową, zlecany jest przez lekarza w celu rozpoznania cukrzycy. Zleca się go w sytuacji, gdy na czczo wartość glikemii mieści się w granicach 100-125 mg/dl. Jest to test, w którym wykonuje się dwa pomiary poziomu glukozy we krwi. Pierwszy jest na czczo, następnie pacjent wypija 75 g glukozy i drugi pomiar jest po 2 godzinach. Glukoza rozpuszczona jest w 300 ml wody. Przez okres tych dwóch godzin należy nie jeść, nie pić ani nie jest zalecany wysiłek fizyczny. Wyniki drugiego pomiaru w teście OGTT interpretujemy następująco:

1.  jeżeli wartość cukru jest <140 mg/dl (7,8 mmol/l) jest to wynik prawidłowy;
2.  jeżeli wartość jest w przedziale od 140 do 199 mg/dl (7,8-11,1 mmol/l), wtedy rozpoznajemy nietolerancję węglowodanów – jest to stan zagrożenia cukrzycą;
3.  jeżeli wartość jest >/= 200 mg% (11,1 mmol/l), wówczas lekarz rozpoznaje cukrzycę. 

Test ten służy również do rozpoznania cukrzycy ciążowej, wówczas jednak obowiązują inne normy. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat rozpoznawania cukrzycy ciążowej przeczytaj nasz artykuł o cukrzycy ciążowej.  

Hemoglobina glikowana

Hemoglobina glikowana (HbA1c) pozwala nam określić średnie stężenie glukozy we krwi w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Jest wskaźnikiem wykorzystywanym głównie do kontroli cukrzycy. Badanie nie musi być wykonywane na czczo. Na początku rozpoznania cukrzycy lekarz powinien określić cel wartości hemoglobiny glikowanej. Jest to zwykle wartość nieprzekraczająca HbA1c = 7,0%. Im wyższa HbA1c, tym cukrzyca jest gorzej kontrolowana i wymaga zmiany leczenia. Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego celem ogólnym dla każdego diabetyka jest osiągnięcie HbA1c ≤7,0% (53 mmol/mol). Wyróżniamy również cele indywidualne, zależne od wieku, długości chorowania i rodzaju cukrzycy:

Kontrola swojego stanu zdrowia jest bardzo ważna. Dzięki jej regularności możemy w miarę szybko zareagować na odstępstwa od normy i włączyć leczenie. Podstawą leczenia przy podwyższonej glikemii jest zmiana diety i stylu życia. Należy wprowadzić do swojej codziennej diety owoce i warzywa, zrezygnować z białego pieczywa i ryżu a zastąpić je pieczywem pełnoziarnistym i kaszami. Codzienny wysiłek fizyczny min 30 minut dziennie również pomoże nam zmniejszyć poziom glukozy we krwi. Jeżeli takie metody nie pozwolą nam osiągnąć docelowej wartości glikemii, lekarz dołączy nam leczenie obniżające cukier we krwi.

Źródła:

https://www.mp.pl/cukrzyca/lista/116342,rozpoznanie-cukrzycy-i-badanie-glukozy-poza-okresem-ciazy 

https://www.mp.pl/cukrzyca/lista/100316,jakie-powinno-byc-stezenie-glukozy-u-zdrowego-czlowieka-na-czczo-a-jakie-po-jedzeniu

https://www.mp.pl/cukrzyca/lista/96169,kontrolne-badania-stezenia-glukozy-we-krwi-u-osob-zwiekszonego-ryzyka

https://www.mp.pl/cukrzyca/leczenie/80136,badania-biochemiczne-wykorzystywane-w-diagnostyce-i-leczeniu-cukrzycy 

https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.27.1.65. 

Wytyczne PTD 2020  Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2020, rozdział 4.