Czym jest pompa insulinowa bezdrenowa? Jak działa?

Wprowadzenie pomp insulinowych jako metody podawania insuliny w leczeniu cukrzycy typu 1 to kolejny etap postępu medycyny. Osobista pompa insulinowa pozwala na bardzo dużą precyzję w dawkowaniu insuliny oraz daje możliwości indywidualnego dopasowania dawkowania tego hormonu do potrzeb zdrowotnych i stylu życia pacjenta. Pompa insulinowa daje również wolność od igieł, dzięki niej zdecydowanie zmniejszamy ilość podawanych zastrzyków. Jak wygląda standardowa pompa insulinowa? Mamy cieniutki wężyk, tzw. dren, na jednym jego końcu znajduje się niewielkie urządzenie wyposażone w zbiornik z insuliną, a na drugim końcu wkłuta podskórnie kaniula, przez którą podawana jest insulina. Do takiego obrazu jesteśmy przyzwyczajeni. Od niedawna na polskim rynku dostępne są również bezdrenowe pompy insulinowe. Czym różnią się one od konwencjonalnych pomp insulinowych z drenem?

Pompa insulinowa bezdrenowa – jak to działa?

Bezdrenowa pompa insulinowa, czyli pompa, która nie posiada wężyka łączącego zbiornik zawierający insulinę z kaniulą, przez którą ta insulina jest podawana do organizmu osoby chorej na cukrzycę typu 1. Jak to jest możliwe? Z pomocą przychodzą nam nowoczesne technologie. Bezdrenowa pompa insulinowa składa się z:

• mikropompy, która połączona jest bezpośrednio z zestawem infuzyjnym
• pilota, który zdalnie kieruje wszystkimi funkcjami mikropompy

Mówiąc inaczej - w bezdrenowej pompie insulinowej mikropompa jest przymocowana bezpośrednio do modułu infuzyjnego, który za pomocą plastra jest przyklejony do skóry. W ten sposób omijamy dren. Zbiornik z insuliną jest więc połączony bezpośrednio z kaniulą wprowadzającą podskórnie insulinę. Programowanie mikropompy i sterowanie nią odbywa się bezprzewodowo, zdalnie przy pomocy tzw. pilota (baza mikropompy zawiera podzespoły mechaniczne i elektronikę umożliwiające sterowanie). Pilot to urządzenie z ekranem dotykowym, które swoim wyglądem przypomina telefon. 

Dzięki takiemu rozwiązaniu bezdrenową pompę insulinową nosimy bezpośrednio na ciele. Nie w kieszeni, czy też przypiętą do ubrania jak pompę drenową, ale bezpośrednio na skórze, do której jest przymocowana za pomocą plastra. Czy takie rozwiązanie się sprawdza? Pierwsze pytanie jakie się nasuwa, to jakie rozmiary ma to urządzenie? Czy noszenie bezdrenowej pompy insulinowej będzie wygodne, czy pompa umieszczona bezpośrednio na ciele nie będzie nam przeszkadzać? Dostępne bezdrenowe pompy insulinowe to właściwie mikropompy - są lekkie (ok. 30 g), a ich rozmiary można porównać do rozmiarów pudełka zapałek. Bezdrenową pompę insulinową można założyć w wielu miejscach na ciele. Rekomendowane miejsca zakładania pompy bezdrenowej to ramiona i obszar brzucha (zachowujemy odstęp ok. 2 cm od pępka, kobiety w ciąży nie zakładają pompy na brzuch). Można ją również nosić na udzie, okolicy dolnej części pośladka i dolnej części pleców. 

Brak drenu w pompie insulinowej to propozycja, dzięki której użytkownik pompy zyskuje większą swobodę ruchów i dyskrecję leczenia. Nie musi martwić się o wystający spod ubrania dren, o to jak go schować, o to że może nim o coś zaczepić, czy też dren się zagnie lub zapowietrzy. Użytkownicy bezdrenowych pomp insulinowych podkreślają, że taka pompa ułatwia wykonywanie codziennych, prozaicznych czynności jak szybkie przebieranie się, mierzenie odzieży w sklepie, korzystanie z toalety, uprawianie sportu itd. To również większa dowolność w doborze stroju (nie trzeba zastanawiać się, gdzie umieszczę pompę insulinową). 

Bezdrenowa pompa insulinowa – funkcjonalność

Jakie możliwości funkcjonalne daje bezdrenowa pompa insulinowa? Czy różnią się one od funkcjonalności klasycznych pomp insulinowych z drenem? Bezdrenową pompę insulinową należy zaprogramować, podobnie jak pompę insulinową z drenem. Dysponuje ona takimi funkcjonalnościami jak pompa z drenem. Wszystkie niezbędne dane (np. podstawowa dawka insuliny bazowej, przepływ insuliny, docelowe wartości glikemii  itd.) wprowadzamy na pilocie. Bezdrenowa pompa insulinowa daje możliwość programowania różnego rodzaju bolusów:

• bolus standardowy 
• bolus przedłużony 
• bolus wielofalowy 
• bolus szybki 

System pozwala również na ustawienia tymczasowej dawki podstawowej, kiedy to zwiększamy lub zmniejszamy przepływ insuliny na określony czas - np. przy aktywności fizycznej lub kiedy wiemy, że w określonym czasie będziemy zdecydowanie mniej aktywni niż zazwyczaj. 

Przydatną funkcją jest również możliwość podania bolusa szybkiego (np. gdy chcemy podać dawkę korygującą insuliny) bezpośrednio z mikropompy, bez użycia pilota. Jest to możliwe dzięki 2 przyciskom umieszczonym po bokach mikropompy. 

Korzystanie z pompy bezdrenowej dobrze jest rozpocząć od szkolenia z edukatorem, który pomoże zaprogramować urządzenie po raz pierwszy i wprowadzenie danych związanych z terapią insulinową.

Bezdrenowe pompy insulinowe - jaki mamy wybór?

1. Accu-Check Solo - to pierwsza bezdrenowa pompa insulinowa, która została wprowadzona na polski rynek. Jej producentem jest firma Roche Diabetes Care. 

Co wchodzi w skład systemu bezdrenowej pompy insulinowej Accu Check Solo:

• Baza mikropompy o wymiarach 39 mm na 63 mm, grubości 14 mm - jest to element wielokrotnego użytku i działa do 180 dni, po tym czasie należy wymienić ją na nową. Baza pompy razem ze zbiornikiem na insulinę tworzą mikropompę. Mikropompa umożliwia podanie bolusa na dwa sposoby: z użyciem pilota i menedżera cukrzycy lub przycisków szybkiego bolusa, które znajdują się na pompie. 

Co ważne - mikropompa nie jest przytwierdzona na stałe do zestawu infuzyjnego, można ją szybko i sprawnie zdjąć z uchwytu.

Mikropompa Accu Check Solo jest odporna na pochlapanie wodą, ale nie jest wodoszczelna (nie wolno jej zanurzać w wodzie). 

• Zbiornik na insulinę o pojemności 200 jednostek insuliny. Zbiornik wyposażony jest w baterię zasilającą pompę. Zbiornik na insulinę jest elementem sterylnym całego systemu i przeznaczony jest do jednorazowego użytku. Należy wymieniać go co 4 dni.
• Pilot z ekranem dotykowym (menu w j. polskim, łatwa i intuicyjna obsługa) - pilot zdalnie steruje wszystkimi funkcjami pompy, za pomocą pilota można zaprogramować podawanie insuliny podstawowej oraz 4 rodzajów bolusów. Pilot został również wyposażony w tzw. kalkulator bolusa, który umożliwia wyliczenie dawki bolusa, który podajemy do posiłku lub jako bolus korekcyjny. Kalkulator jest wyposażony w dodatkową funkcję - tzw. znacznik zdrowia (np. choroba, stres, kanapa – brak ruchu), który jest brany pod uwagę w obliczaniu potrzebnej dawki insuliny (wielkości tych zmian możemy również sami edytować). Pilot pełni również funkcję glukometru (uwaga - działa jak klasyczny glukometr, a nie system do ciągłego monitorowania glikemii, należy więc do niego dokupić paski do pomiaru glukozy, na pilocie znajduje się podświetlany port do umieszczania testów paskowych).  
• Moduł infuzyjny, który składa się z uchwytu na pompę, kaniuli i plastra. Do wyboru mamy kaniule o długości 6 mm i 9 mm. Uchwyt pompy oraz kaniula to elementy sterylne systemu. Są przeznaczone do jednorazowego użytku, konieczna jest ich wymiana po 3 dniach użytkowania.
• Urządzenie wprowadzające - służy do wprowadzania kaniuli do skóry oraz mocowania modułu infuzyjnego do skóry. 

2. EQUIL - to najnowsza na polskim rynku bezdrenowa pompa insulinowa (październik 2022), której dystrybutorem jest firma Synoptis Pharma. Budową i funkcjonalnością jest zbliżona do bezdrenowej pompy Accu Check Solo. 

Co różni te dwie pompy? 

Wymiary mikropompy EQUIL to 59,5 mm na 40 mm, grubość 11,1 mm, a więc minimalnie różni się rozmiarem od mikropompy Accu Check Solo. Pompa EQUIL zasilana jest akumulatorkiem, a nie wbudowaną baterią. W zestawie EQUIL mamy 2 akumulatorki z ładowarką. Zbiornik na insulinę ma taką samą pojemność - 200 jednostek insuliny. Mikropompa ma również funkcję szybkiego bolusa.

EQUIL pilot z ekranem dotykowym daje możliwość zaprogramowania 7 różnych profili bazowych, 3 rodzaje bolusa, daje możliwość wprowadzenia tymczasowej dawki podstawowej oraz posiada kalkulator bolusa podobnie jak Accu Check Solo. Dodatkowym elementem jest baza danych żywności, którą można rozszerzać o własne, samodzielnie wprowadzone pozycje. 

Czas użytkowania poszczególnych jednorazowych elementów pompy bezdrenowej EQUIL jest taki sam, jak w przypadku pompy Acu Check Solo.

3. OMNIPOD - to bezdrenowa pompa insulinowa, która nie została w Polsce zarejestrowana. Składa się, podobnie jak oba powyższe systemy, z pilota sterującego PDM Device – urządzenia z ekranem dotykowym podobnego do telefonu oraz tzw. podów, czyli modułów infuzyjnych z mikropompą, które dostarczają insulinę. Rozmiary mikropompy to 39 mm x 52 mm, grubość 14,5 mm.

Wersja OMNIPOD Dash pilota posiada menu w języku polskim. 

Szukając różnic pomiędzy tą pompą, a Accu Check Solo czy EQUIL warto wymienić poniższe:

• pilot OMNIPOD nie posiada funkcji glukometra
• mikropompa OMNIPOD posiada klasę wodoszczelności IP28, co oznacza że jest odporna na zanurzenie w wodzie do 7,6 metra przez 60 min.
• gwarancja producenta na pilota to 1 rok (4 lata w przypadku Accu Check Solo i EQUIL).

Ceny bezdrenowych pomp insulinowych w Polsce

Bezdrenowe pompy insulinowe nie są jeszcze w Polsce refundowane. Decydując się na taka pompę musimy więc rozważyć koszty jakie to ze sobą niesie:

• Accu Check Solo bezdrenowa pompa insulinowa – cena za zestaw startowy (pilot, 2 bazy mikropompy, urządzenie wprowadzające, etui, ładowarka, 2 m-czny pakiet akcesoriów) to ok. 4000 zł , a szacunkowy miesięczny koszt użytkowania to ok. 700-800 zł
• EQUIL bezdrenowa pompa insulinowa – cena za zestaw startowy (mikropompa, pilot sterujący, aplikator kaniuli, akumulatorki mikropompy insulinowej 2x, ładowarka do akumulatorków, kabel ładowarki baterii pilota sterującego i pompy, baterie do pilota) to ok. 6800 zł, a szacunkowy miesięczny koszt użytkowania to ok. 390 zł
• OMNIPOD bezdrenowa pompa insulinowa – cena za zestaw startowy (pilot, mikropompa - 10 sztuk, zestaw na 1 miesiąc) to ok. 4000 zł, a szacunkowy miesięczny koszt użytkowania to ok. 1350 zł

Bezdrenowe pompy insulinowe – zalety i wady

Niewątpliwie bezdrenowe pompy insulinowe to ciekawa propozycja dla osób z cukrzycą typu 1. Zwłaszcza jeżeli do tej pory zniechęcał nas dren, stanowiący swego rodzaju utrudnienie w wykonywaniu codziennych czynności jak ubieranie, czy korzystanie z toalety, kąpiel, prysznic. Jest to również dobra propozycja dla osób aktywnych fizycznie, uprawiających sport. Pompa bezdrenowa jest na tyle niewielkim i lekkim urządzeniem, że raczej nie powoduje dyskomfortu jej noszenia bezpośrednio na ciele. Choć jest to oczywiście sprawą indywidualnych preferencji. Trzeba zauważyć, że jest ona nieco większa niż zestaw infuzyjny klasycznej pompy z drenem. Natomiast samo użytkowanie bezdrenowej pompy insulinowej nie powinno sprawiać trudności. Interfejs każdego z  dostępnych systemów jest łatwy, intuicyjny w obsłudze. W przypadku pomp Accu Check Solo i EQUIL dodatkowym plusem jest fakt, że pilot jest równocześnie glukometrem. 

Co najważniejsze – bezdrenowe pompy insulinowe oferują porównywalne możliwości w zakresie ustawień dawkowania insuliny, a co za tym idzie spełniają najważniejszą funkcję, czyli umożliwiają precyzyjne i wygodne stosowanie leku oraz jak najlepsze dostosowanie podawania insuliny do indywidualnych potrzeb diabetyka.

Czy bezdrenowy system podawania insuliny ma wady? Pewną niedogodnością jest fakt, że pompy Accu Check Solo i EQUIL nie są wodoodporne, więc należy je zdjąć na czas kąpieli lub uprawiania sportów wodnych. Poza tym na chwilę obecną żadna z dostępnych pomp bezdrenowych nie daje możliwości integracji z ciągłym systemem monitorowania glukozy.