Jak przechowywać insulinę?

Odpowiednie przechowywanie insuliny ma kluczowe znaczenie dla jej właściwego działania. Jakie są najczęstsze błędy w przechowywaniu insuliny oraz jak należy przechowywać insulinę podczas podróży?

Kto i kiedy stosuje insulinę?

Insulina jest to peptydowy (zbudowany z aminokwasów) hormon uczestniczący w procesach metabolicznych białek, węglowodanów oraz tłuszczów, co umożliwia ich wykorzystanie przez komórki. Produkowana jest przez komórki beta wysp trzustkowych (część wewnątrzwydzielniczą trzustki).

Insulina wydzielana jest w 2 fazach:

• faza I - krótka (do 10 minut) - uwolnienie insuliny zmagazynowanej w ziarnistościach wysp trzustkowych;
• faza II  - długa (do 2 h po podaniu glukozy) - wydzielanie insuliny pod wpływem pokarmu, hormonów jelitowych.

Główną funkcją insuliny jest uczestniczenie w różnych przemianach metabolicznych glukozy, tłuszczów i białek, tak aby mogły być one jak najlepiej wykorzystane przez wszystkie komórki naszego organizmu.  Najważniejszym bodźcem do wydzielania insuliny jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Wraz z glukagonem (hormonem wykazującym działanie przeciwstawne - podnoszące poziom cukru we krwi), insulina odpowiada za utrzymywanie poziomu cukru we krwi na optymalnym, stałym poziomie.

Insulina jest lekiem z wyboru w leczeniu pacjentów z cukrzycą typu 1. Insulinę stosuje się także u części pacjentów z cukrzycą typu 2, u których pomimo stosowania kilku doustnych leków hipoglikemizujących nie udaje się osiągnąć docelowych poziomów glikemii i/lub przy występowaniu przeciwwskazań do stosowania doustnych leków hipoglikemizujących.

U pacjentów ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 2 ze znaczną hiperglikemią (>300 mg/dl) i objawami klinicznymi stosuje się przejściowo insulinę, do czasu opanowania ostrych objawów. Po wyrównaniu glikemii można stosować doustne leki hipoglikemizujące. [1]

Jak przechowywać insulinę?

Insulina jest produktem wymagającym optymalnego przechowywania – od momentu jej wyprodukowania do chwili dostarczenia osobom chorym na cukrzycę. Przechowywanie jej w odpowiednich warunkach jest gwarancją dostarczenia pacjentom pełnowartościowej insuliny. Mówiąc potocznie, insulina “nie lubi” zarówno zbyt wysokich, jak i zbyt niskich temperatur.

Pen z insuliną, który aktualnie używamy należy przechowywać poza lodówką, w temperaturze pokojowej, nie dłużej niż przez 1 miesiąc. Pen z insuliną należy przechowywać w zacienionym miejscu, oddalonym od źródeł ciepła np. grzejnika. Po otwarciu opakowania należy zapisać na etykiecie datę otwarcia. Jeśli w ciągu miesiąca od otwarcia cała ampułka nie zostanie zużyta i tak należy wymienić ją na nową.

Przyjmuje się, że zapasy insuliny powinny być przechowywana w lodówce w temperaturze 2-8 stopni Celsjusza. Optymalne warunki chłodnicze gwarantuje trzymanie insuliny w drzwiach lodówki, a nie na półkach, gdzie temperatura może być niższa. [2]

Błędy w przechowywaniu insuliny

Do najczęstszych błędów w przechowywaniu insuliny zaliczamy:

• przechowywanie w zbyt wysokiej temperaturze (pozostawienie wstrzykiwacza przy oknie, obok źródeł ciepła np. grzejnik, włączony telewizor);
• przechowywanie w zbyt niskiej temperaturze - powoduje krystalizację insuliny, przez co traci ona swoje właściwości i nie obniża skutecznie glikemii. Warto podkreślić, że insulinę, która jest przechowywana w lodówce należy przed użyciem wyjąć odpowiednio wcześniej tak, aby osiągnęła temperaturę pokojową;
• przechowywanie wstrzykiwacza z założoną igłą - przez igłę do wkładu z roztworem leku może dostawać się powietrze, co może być zauważalne pod postacią pęcherzyków powietrza;
• przechowywanie zapasów insuliny poza lodówką. [1] [2]

Jak przechowywać insulinę w podróży?

Wielu diabetyków zastanawia się, jak odpowiednio przechowywać insulinę w podróży. np. podczas lotu samolotem.

Wszystkie niezbędne leki oraz urządzenia do podawania insuliny najlepiej spakować do bagażu podręcznego (tego, który zabieramy ze sobą na pokład samolotu). Insuliny nie należy pakować do bagażu głównego, gdyż trafia on do luku bagażowego, w którym temperatura podczas lotu może spadać do kilkudziesięciu stopni poniżej zera. Doprowadziłoby to do dezaktywacji insuliny. Insulinę warto mieć przy sobie nawet przy krótkim locie, gdyż w następstwie stresu związanego z podróżą może dojść do nieoczekiwanych wahań glikemii. Wszelkie środki medyczne powinny być przechowywane w oryginalnych opakowaniach.

Chcąc podróżować samolotem, diabetyk powinien mieć ze sobą zaświadczenie lekarskie, które poświadcza konieczność wniesienia na pokładu samolotu insuliny oraz innego rodzaju produktów leczniczych (penów, igieł do penów, glukometru, pasków do glukometru itd). Zaświadczenie powinno zawierać dane osobowe pacjenta, rozpoznanie choroby oraz spis aktualnie stosowanych leków. Najlepiej, aby zaświadczenie było wydane w języku polskim oraz angielskim.

Dobrym rozwiązaniem dla diabetyków jest zabranie ze sobą w podróż specjalnego etui chłodzącego, w którym można przechowywać ampułki z insuliną, pen oraz pompę. Etui termiczne zapewnia odpowiednie warunki przechowywania insuliny w podróży. Aby aktywować jego funkcje chłodzące należy zanurzyć etui na kilka minut w zimnej wodzie. Kryształy, które znajdują się w panelu wkładki wewnętrznej, pod wpływem działania zimnej wody zamienią się w żel. Gwarantuje to bezpieczne przechowywanie insuliny w odpowiedniej temperaturze nawet do 45 godzin. Na rynku dostępne są etui chłodzące w różnych rozmiarach (pojedyncze i podwójne), w zależności od potrzeb diabetyka. Akcesoria te są lekkie, mają niewielkie wymiary co jest szczególnie ważne podczas podróżowania. [3][4]

Etui chłodzące możesz kupić TUTAJ

Jak rozpoznać zepsutą insulinę?

Jeśli zauważymy, że insulina stała się mętna, zmieniła barwę lub zapach - należy zrezygnować z jej używania. Należy także zwrócić uwagę na wszelkiego rodzaju uszkodzenia fiolki (pęknięcia, zarysowania, ukruszenia), gdyż mogą one negatywnie wpływać na jakość leku. W przypadku zaobserwowania jakichkolwiek uszkodzeń ampułki, nie należy jej podawać.

Bezwzględnie nie należy używać insuliny, która była nieprawidłowo przechowywana. Insulinę, która uległa zamrożeniu należy zutylizować w przeznaczonym do tego pojemniku np. w aptece. Podobnie, jak w przypadku wszystkich leków, przed użyciem należy dokładnie sprawdzić datę ważności umieszczoną na opakowaniu. [2]

Czy będzie działać zepsuta insulina?

Insulina przechowywana w nieodpowiednich warunkach bezpowrotnie traci swoje właściwości biologiczne. Jeżeli diabetyk zaobserwuje, że insulina zmieniła swój kolor, stała się mętna lub zmienił się jej zapach, bezwzględnie nie powinien podawać leku. Podanie przeterminowanej lub zepsutej insuliny może być niebezpieczne, ponieważ nie sposób przewidzieć, w jakim stopniu obniży ona poziom glikemii. Stosowanie zepsutej insuliny może prowadzić zarówno do hipoglikemii, jak i hiperglikemii. [2]

Zakończenie

Przestrzeganie zasad właściwego przechowywania przechowywania insuliny zwiększa bezpieczeństwo oraz skuteczność terapii. Dokładne instrukcje dotyczące zasad przechowywania insuliny są zawsze umieszczone w ulotce dołączonej do opakowania, dlatego przed użyciem leku należy zawsze dokładnie się z nią zapoznać. Jeżeli istnieją jakiekolwiek wątpliwości, czy dana fiolka insuliny nie jest zepsuta (zmieniła się jej barwa, zapach, przejrzystość), należy odstąpić od jej podania.

Bibliografia:

[1] “Interna 2019/2020” A. Szczeklik, P. Gajewski, wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2019, wydanie 10

[2] https://www.mp.pl/insulinoterapia/aktualnosci/337591,stabilnosc-termiczna-i-przechowywanie-insuliny

[3] https://www.mp.pl/cukrzyca/dietaiwysilek/102163,chory-na-cukrzyce-w-samolocie-co-warto-wiedziec

[4] https://diabetyk24.pl/frio-etui-chlodzace-na-insuline