Powikłania cukrzycy ciążowej

Informacja o tym, że chorujesz na cukrzycę ciążową jest zdecydowanie nieprzyjemna. Ciąża wiąże się ze stresami nawet, kiedy przebiega bezproblemowo, a każde powikłanie tylko zwiększa stres. Z czym wiąże się cukrzyca ciążowa dla dziecka i dla Ciebie?

Około 24-28 tygodnia ciąży u wszystkich ciężarnych bez czynników ryzyka cukrzycy wykonywane jest badanie obciążenia glukozą, tzw. krzywa cukrowa (OGTT). Poziom cukru we krwi badany jest na czczo, przed badaniem oraz dwie godziny po wypiciu 75g rozpuszczonej w wodzie glukozy. Jeśli wyniki nie mieszczą się w wyznaczonych normach, lekarz rozpozna cukrzycę ciążową, czyli zbyt wysoki poziom cukru we krwi wywołany ciążą – a dokładniej, obciążeniem jakie ciąża stanowi dla Twojego organizmu. 

Czy cukrzyca ciążowa matki wpływa na rozwój płodu?

Rozwijające się w macicy dziecko dostaje wszystkie potrzebne składniki odżywcze od swojej mamy. Krew matki jest bogata w tlen, cukier, tłuszcze, białka, witaminy i przeciwciała. Wszystkie te składniki przechodzą przez łożysko i pępowinę do krwi dziecka. Jeśli we krwi matki poziom cukru będzie zbyt wysoki, także do krwi dziecka dostanie się go więcej, niż potrzebuje do prawidłowego rozwoju. 

Powikłania u dziecka przed porodem i w okresie okołoporodowym

Cukier u płodu robi to samo, co u dorosłych ludzi – w nadmiarze przekształca się w tłuszcz. Dzieci z ciąż powikłanych cukrzycą ciążową często będą dużo cięższe, niż przewidują normy – mogą ważyć 4 kg, 6 kg, rekordziści ważą nawet ponad 8 kg! Nadmierna masa ciała w życiu płodowym nazywana jest makrosomią płodu. Poza zwiększoną masą ciała, proporcje główki i tułowia są nieprawidłowe – obwód brzucha jest większy niż powinien, co może utrudniać i wydłużać przebieg porodu. 

Źle kontrolowana cukrzyca ciążowa dodatkowo zwiększa ryzyko:

• przedwczesnego porodu

• uszkodzenia płodu podczas porodu

• utrudnionego porodu skutkującego uszkodzeniem barku płodu (dystocja barkowa)

• zbyt niskiego poziomu cukru u noworodka po porodzie (hipoglikemia noworodkowa)

• konieczności przyjęcia noworodka na Oddział Intensywnej Opieki Neonatologicznej 

• trudności w oddychaniu u noworodka. 

Długofalowe powikłania cukrzycy ciążowej u dziecka 

Dzieci z ciąż, w których mamy chorowały na cukrzycę ciążową, mają także większe ryzyko różnych dolegliwości zdrowotnych w późniejszym życiu. Najdłuższe badania dotyczące wpływu cukrzycy ciążowej na zdrowie dzieci obejmowały obserwację ich nawet po 40 i więcej latach życia. 

Dzieci z tych ciąż, dorastając oraz w dorosłym życiu, w porównaniu do dzieci z ciąż niepowikłanych cukrzycą ciążową mają większe ryzyko: 

• chorób układu krążenia (choroby serca, miażdżyca)

• podwyższonego ciśnienia tętniczego

• insulinooporności

• stanów przedcukrzycowych i cukrzycy

• zespołu metabolicznego

• wyższego BMI (oznaczające nadwagę i otyłość) 

Powikłania u matki

Cukrzyca ciążowa wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem innych chorób u ciężarnej. U chorujących na cukrzycę ciążową częściej stwierdza się:

• nadciśnienie ciążowe

• stan przedrzucawkowy – groźny dla zdrowia i życia stan, obecne jest nadciśnienie i białko w moczu

• nadmierną ilość płynu owodniowego

• konieczność wykonania cięcia cesarskiego

• występowanie cukrzycy ciążowej także w kolejnych ciążach

Dodatkowo aż 7-krotnie wzrasta ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2.

Zapobieganie powikłaniom cukrzycy ciążowej

Aby skutecznie zapobiegać powikłaniom cukrzycy ciążowej, należy ją odpowiednio leczyć. Podstawą leczenia są:

• samokontrola poziomu cukru we krwi przy pomocy glukometru i badań w przychodni

• aktywność fizyczna w stopniu i formie zalecanych przez lekarza i doświadczonego fizjoterapeutę

• stosowanie diety cukrzycowej: mała ilość cukrów prostych (słodycze, słodzone napoje, jasne pieczywo, ziemniaki) oraz smażonych posiłków, wprowadzenie pełnoziarnistych pokarmów, orzechów, warzyw i owoców. 

Nie można całkowicie wykluczyć węglowodanów, gdyż są one niezbędne dla prawidłowego rozwoju ciąży, należy jednak korzystać z cukrów złożonych, dostępnych w produktach pełnoziarnistych. 

Dalsze leczenie cukrzycy ciążowej

Możliwe, że samo wprowadzenie diety cukrzycowej i stosowanie odpowiedniej aktywności fizycznej nie będzie wystarczało, aby przywrócić poziom cukru we krwi do prawidłowych wartości. Wówczas lekarz może zdecydować o wprowadzeniu do leczenia insuliny. Jeżeli podjęta zostanie decyzja, że jest to najlepsze rozwiązanie dla ciężarnej i dziecka, należy się bezwzględnie stosować do tych zaleceń.

Po zakończeniu ciąży najprawdopodobniej stosowanie insuliny nie będzie już potrzebne i poziom cukru we krwi wróci do normy. Należy jednak pozostawać pod stałą opieką lekarza, wykonywać badania kontrolne oraz wprowadzać trwałe zmiany w stylu życia, aby zminimalizować własne ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 lub nawrót cukrzycy ciążowej w kolejnych ciążach. Więcej informacji o postępowaniu po ciąży powikłanej cukrzycą ciążową znajdziesz w tym artykule.

Źródła:

Johns, E. C., Denison, F. C., Norman, J. E., & Reynolds, R. M. (2018). Gestational Diabetes Mellitus: Mechanisms, Treatment, and Complications. Trends in Endocrinology & Metabolism. 

Chiefari, E., Arcidiacono, B., Foti, D., & Brunetti, A. (2017). Gestational diabetes mellitus: an updated overview. Journal of Endocrinological Investigation, 40(9), 899–909

S. F. Wong,  A. Lee‐Tannock , D. Amaraddio,  F. Y. Chan,  H. D. McIntyre (2006). Fetal growth patterns in fetuses of women with pregestational diabetes mellitus. Ultrasound in Obstetrics & Gynecology, 28(7), 934-938