Przechodzimy z pompy na peny. Jak to zrobić bez hiperglikemii?

Wśród pacjentów z cukrzycą są zarówno zdeklarowani zwolennicy pomp insulinowych, jak i wstrzykiwaczy. Jedni i drudzy mają mocna argumenty za wybranym przez siebie modelem terapii. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by podawać insulinę wymiennie – i przy pomocy pompy i penów. Choć pompa zwykle gwarantuje lepsze wyrównanie glikemii, są sytuacje, w których lepiej sprawdzają się wstrzykiwacze. Aby bezpiecznie zamieniać metody podawania insuliny, trzeba pamiętać i kilku prostych zasadach.

Obecnie duży nacisk kładzie się na to, by leczenie cukrzycy było nie tylko skuteczne, czyli utrzymywało glikemie w granicach normy, ale też by było akceptowane przez pacjenta. Dlatego, choć terapia pompą jest rekomendowana dla diabetyków z cukrzycą typu 1 . (w szczególności dla dzieci, młodzieży i młodych dorosłych), przy wyborze metody leczenia należy brać pod uwagę także uwarunkowania psychologiczne. Są pacjenci, którzy dobrze tolerują pompę zimą, kiedy łatwo ją ukryć pod ubraniem, a zdecydowanie gorzej latem, kiedy staje się ona bardziej zauważalna dla otoczenia. Wakacje od pompy w okresie faktycznych wakacji często wynikają z chęci korzystania z kąpieli wodnych i słonecznych oraz ze wzmożonej aktywności fizycznej. Pompa w wielu aktywnościach przeszkadza, trzeba pamiętać o tym, by nie odpinać jej na dłużej niż 1,5-2 godziny, a przebywając w miejscach gdzie panują wysokie temperatury trzeba bardzo uważać, by nie przegrzać insuliny. Na zmianę metody insulinoterapii często decydują się nastoletni diabetycy, co bywa interpretowane jako przejaw buntu przeciwko chorobie. W takiej sytuacji nie ma konieczności upierania się przy pompie. Młody pacjent, ma prawo sam się przekonać, jak jest mu wygodniej leczyć cukrzycę oraz czy podając insulinę penem będzie miał równie dobre wyniki glikemii.

Umiejętność elastycznego przechodzenia z jednego modelu terapii na drugi przydaje się także podczas niecodziennych wydarzeń (ślub, wesele, zawody sportowe) oraz w sytuacji awarii pompy. Wprawdzie psują się one rzadko, niemniej każdy pompiarz powinien być na taką ewentualność przygotowany.

Czytaj więcej: Pięć (mniej oczywistych) powodów hiperglikemii

Zmiana terapii krok po kroku

• Terapię pompą zmieniamy na tzw. intensywną funkcjonalną insulinoterapię w modelu basal-bolus. Polega ona na tym, że raz lub dwa razy dziennie podajemy penem insulinę długodziałającą, a na posiłki oraz ewentualną korektę insulinę szybkodziałającą. • Do posiłków i na korektę wykorzystujemy insulinę dotychczas stosowaną w pompie, najczęściej jest to analog szybkodziałający. Jako baza najlepiej sprawdza się insulina glargine (Lantus), aczkolwiek może to być także Levemir, a nawet insulina o pośrednim czasie działania NPH (wówczas należy ją podawać 2 razy dziennie – rano i wieczorem). Planując zmianę terapii należy upewnić się, czy mamy w domu odpowiednie wstrzykiwacze. Jeśli nie mamy pena do analogu długodziałającego można poprosić lekarza o wypisanie recepty na lek w jednorazowym wstrzykiwaczu.
• Bolusy do posiłków i na korektę pozostają takie same, jak przy terapii pompą. Zmianie nie ulegają także przeliczniki insulina- wymiennik.
• Dawkę insuliny bazowej podawanej penem należy zwiększyć o 10-20 proc. w stosunku do bazy w pompie. Zasada ta nie obowiązuje tylko wtedy, gdy po przejściu na peny planujemy być znacznie bardziej aktywni fizycznie.
• Insulinę bazową podajemy penem zawsze o stałej porze, najlepiej wieczorem, około godzi. 21-22. U pacjentów o nieprzewidywalnej aktywności fizycznej w ciągu dnia korzystne jest podzielenie dawki glarginy na 2 części (poranną i wieczorną). Dzięki temu, po bardzo intensywnym dniu można zmodyfikować dawkę wieczorną i w ten sposób zmniejszyć ryzyko nocnego niedocukrzenia.
• Podanie analogu długodziałającego powinno mieć miejsce około 2-4 godzin przed odpięciem pompy, czyli na zasuwkę. Wynika to z tego, że insulina ta potrzebuje czasu na „rozkręcenie się”. Jeśli nie podamy jej odpowiednio wcześniej, dojdzie do niedoboru hormonu i hiperglikemii bezpośrednio pod odpięciu pompy. Na podobnych zasadach należy podłączyć pompę, czyli na 2-4 godziny przed planowanym czasem podania insuliny bazowej penem. • Przy braku możliwości zachowania odstępu czasowego możemy spodziewać się hiperglikemii. Zasuwka nie zawsze jest możliwa – niekiedy na peny przechodzimy z przymusu, z powodu awarii pompy. W takiej sytuacji należy częściej mierzyć glikemie i korygować przecukrzenia insuliną szybkodziałającą.

Dowiedz się więcej: i-Port Advance. Bezbolesne podawanie insuliny przy pomocy portu do iniekcji

Przeczytaj również: Jak działa pompa insulinowa