Jak przygotować się do ciąży z cukrzycą typu 2?

Cukrzyca, na którą choruje pacjentka jeszcze przed ciążą, nazywana jest przedciążową. Wymaga ona podjęcia działań,  które podczas ciąży zminimalizują ryzyko powikłań zarówno dla matki, jak i dziecka. Odpowiednie przygotowanie jest konieczne, o czym pacjentki chore na cukrzycę typu 2 powinny być uświadamiane przez lekarzy diabetologów.

Czy trzeba przygotowywać się do ciąży w cukrzycy typu 2?

U kobiet w wieku rozrodczym, będących pod opieką diabetologia, temat konieczności planowania ciąży i skutecznej antykoncepcji powinien być poruszany od chwili diagnozy. Zajście w ciążę bez odpowiedniego przygotowania (dostosowania leczenia, diety, wykonania badań) stwarza większe ryzyko powikłań w czasie ciąży, wad płodu lub szkody dla własnego zdrowia lub życia. W chwili rozpoczęcia planowania ciąży pacjentka powinna być pod opieką wykwalifikowanego zespołu diabetologiczno-położniczego, który jest doświadczony w prowadzeniu ciąż u chorych na cukrzycę. Regularne wizyty i badania kontrolne w czasie przygotowywań do ciąży oraz już w jej trakcie pozwolą na dostosowywanie leczenia do danego etapu przygotowań lub ciąży, tak, aby pacjentka była w optymalnym stanie a płód rozwijał się jak najbardziej prawidłowo.

Zmiany stylu życia podczas przygotowania do ciąży w cukrzycy typu 2

Cukrzyca jest dużym obciążeniem dla ludzkiego organizmu. Przed zajściem w ciążę należy zredukować wszystkie możliwe czynniki ryzyka do najniższego możliwego poziomu, aby zwiększyć swoje szanse na uniknięcie innych powikłań ciążowych. Zaleca się:

• Zaprzestać palenia tytoniu – dym tytoniowy ma działanie rakotwórcze, poza tym negatywnie wpływa na budowę łożyska, zwiększa ryzyko chorób u dziecka (np. atopowego zapalenia skóry, astmy)
• Unormować masę ciała, w przypadku występowania niedowagi, nadwagi lub otyłości.
• Kontynuować lub rozpocząć aktywność fizyczną, która korzystne wpływa na ogólny stan organizmu, ale także kontrolę cukrzycy
• Stosować odpowiednią dietę, najlepiej po konsultacji z dietetykiem specjalizującym się w żywieniu chorych na cukrzycę typu 2 przed i podczas ciąży

Jeśli nie radzisz sobie sama z wprowadzeniem zmian stylu życia, pamiętaj o możliwości skorzystania z pomocy specjalistów i konkretnych terapii, np. terapii antynikotynowej lub konsultacji psychodietetycznych. Jeżeli chorujesz na otyłość, a zmiany stylu życia nie przynoszą trwałych efektów, sprawdź, czy nie kwalifikujesz się do operacji bariatrycznej, która może poprawić Twoją kontrolę cukrzycy oraz zmniejszyć ryzyko powikłań ciąży. Więcej informacji tutaj.

Leczenie farmakologiczne podczas przygotowania do ciąży w cukrzycy typu 2

Przygotowując się do ciąży wszystkie leki przyjmowane doustnie powinny być pod kontrolą lekarza odstawione i zamienione na insulinę w dawkach odpowiednich dla stanu zdrowia pacjentki. Dopuszcza się stosowanie metforminy (Glucophage, Metformax, Siofor itd.) na etapie przygotowań, jeśli zapewnia ona wystarczającą kontrolę choroby. Leki podawane w zastrzykach, jak inhibitory SGLT-2 (np. Forxiga, Jardiance) oraz agoniści receptora GLP-1 (np. Saxenda, Victoza) nie mają badań dopuszczających stosowanie ich na etapie przygotowywania do ciąży i także powinny być odstawione na etapie planowania ciąży – oczywiście, pod kontrolą lekarza i z dostosowaniem insulinoterapii do zapotrzebowania.

Kontrola stanu zdrowia podczas przygotowania do ciąży w cukrzycy typu 2

Pacjentki chorujące na cukrzycę typu 2 mają także zwiększone ryzyko występowania innych schorzeń. Na etapie planowania ciąży należy:

• Zoptymalizować leczenie cukrzycy – odstawić nieodpowiednie na czas ciąży leki i dostosować insulinoterapię
• Ocenić i ewentualnie leczyć przewlekłe powikłania cukrzycy – poza badaniem u diabetologa wskazana jest także kontrola okulistyczna pod kątem retinopatii cukrzycowej oraz badania kontrolne układu moczowego (funkcja nerek), układu krążenia (serce i naczynia krwionośne), kończyn dolnych (zespół stopy cukrzycowej) i inne, zalecone przez lekarza
• Zbadać funkcję tarczycy i wykluczyć jej niedoczynność (w pierwszym trymestrze TSH może wynosić maksymalnie 2,5 uIU/ml, w drugim i trzecim trymestrze maksymalnie 3uIU/ml)
• Kontrolować stan ciśnienia tętniczego i dążyć do wartości <135/85 mmHg (bez powikłań nerkowych) lub <130/80 mmHg (z powikłaniami nerkowymi)

Kiedy lepiej nie zachodzić w ciążę mając cukrzycę typu 2?

Dobrze kontrolowana cukrzyca typu 2 nie jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę. Są jednak przypadki, w których ryzyko zarówno dla płodu jak i zdrowia i życia matki jest na tyle duże, aby je rozważyć przed podjęciem decyzji o ciąży. Przypadkami, w których ryzyko dla matki i dziecka jest wysokie są:

• uszkodzenie nerek (nefropatia) z klirensem kreatyniny (eGFR) poniżej 40 ml/min;
• retinopatia proliferacyjna, czyli  (nadmierny rozrost naczyń siatkówki oka), która nie poddaje się leczeniu
• zaawansowana choroba niedokrwienna serca, która nie poddaje się leczeniu, w tym:
• chorobowo przerośnięty mięsień sercowy lub znacznie osłabiona praca komór sercakardiomiopatia przerostowa lub ciężkie upośledzenie funkcji komór serca z frakcją wyrzutową lewej komory (LVEF) e wskaźnikami LVEF < 30% z oraz objawami niewydolności serca (np. duszność, zawroty głowy) przy bardzo małym wysiłku lub w spoczynku
• kardiomiopatia okołoporodowe uszkodzenie mięśni serca, które na stałe osłabiło działanie lewej komory sercaa w przeszłości z jakimkolwiek resztkowym upośledzeniem funkcji lewej komory;
• autonomiczna neuropatia (uszkodzenie nerwów układu współczulnego) z zajęciem układu bodźco-przewodzącego serca lub przewodu pokarmowego.

Decyzja co do zajścia w ciążę należy do pacjentki, jednak chorując na cukrzycę musi być poinformowana o ryzyku dla jej zdrowia a nawet życia, jakie może stanowić ciąża w jej konkretnym przypadku.