Zmiany skórne w cukrzycy

Skóra diabetyka charakteryzuje się nadmierną suchością, skłonnością do zmian wypryskowych oraz tendencją do złuszczania. Jest również chorobą prowadzącą do wielu zmian skórnych. Wśród odległych powikłań cukrzycy, komplikacje dermatologiczne zajmują aż trzecie miejsce. Zmiany są różnorodne, od niegroźnych i mało specyficznych jak świąd skóry, czy zakażenia bakteryjne, po groźniejsze i bardzo charakterystyczne dla cukrzycy jak obumieranie tłuszczowate skóry.

Zmiany skórne w cukrzycy: świąd skóry

Świąd, czyli uporczywe uczucie swędzenia, jest jednym z objawów cukrzycy. Nadmierne drapanie skóry powoduje mikrourazy, które mogą ulec nadkażeniu bakteryjnemu. Jest to dość wczesny objaw cukrzycy. Możemy wyróżnić świąd ograniczony do jednego miejsca oraz uogólniony, występujący na całym ciele, częściej występujący u osób starszych. Świąd pojawia się przy nawet lekko podwyższonym stężeniu cukru we krwi. Leczenie jest uciążliwe i kłopotliwe, gdyż słabo reaguje na leki antyhistaminowe. Diagnostyka świądu, często prowadzi do rozpoznania cukrzycy. Świąd miejscowy występuje częściej i zwykle dotyczy okolicy moczowo-płciowej oraz odbytu. Jest on związany z zakażeniami bakteryjnymi i grzybiczymi.

Zmiany skórne w cukrzycy: zakażenia grzybicze

Nawet 40% osób z cukrzycą ma rozpoznaną grzybicę międzypalcową stóp [1]. Chociaż zmiany grzybicze mogą nie dawać żadnych dolegliwości, jak na przykład, grzybica paznokci, bardzo ważne jest jej leczenie i profilaktyka wtórna. Nieleczona może rozprzestrzeni się na rozleglejsze części ciała i doprowadzić do rozwoju ostrego stanu zapalnego. Zakażenia drożdżakowe często dotyczą też takich obszarów jak pachy, pachwiny, bruzda międzypośladkowa, pępek oraz błony śluzowe jamy ustnej czy okolicy kącików ust. Zakażeniami grzybiczymi łatwo zarazić innych, korzystając z tych samych ręczników albo kąpiąc się w basenie.

Zmiany skórne w cukrzycy: zakażenia bakteryjne

U cukrzyków z powodu zbyt wysokiego poziomu cukru, dochodzi do gorszego i wolniejszego gojenia się ran. Dlatego też łatwo dochodzi do nadkażeń bakteryjnych. U diabetyków częściej obserwuje się występowanie czyraków, czyraków mnogich czy zapalenia mieszków włosowych. Dość często również może wystąpić róża. Jest to ostry stan zapalny skóry oraz tkanki podskórnej wywołany przez paciorkowce. W przypadku niewyrównanej cukrzycy, może ona przybrać bardzo niekorzystny przebieg. Może nawracać i przybierać poważniejsze i nietypowe postaci - róża zgorzelinowa albo pęcherzowa.

Zmiany skórne w cukrzycy: stwardniała skóra

Diabetycy bardzo często zgłaszają lekarzom, że mają uczucie “grubej skóry”. Stwardnienie skóry jest związane ze zmianami w kolagenie, do których dochodzi pod wpływem długotrwałego zbyt wysokiego poziomu glukozy. Defekt ten jest skorelowany z czasem trwania cukrzycy. U diabetyków, którzy chorują długo i źle kontrolują chorobę można zaobserwować zespół sztywnych rąk. Skóra jest wtedy napięta, zaczerwieniona i wygładzona, a ruch kończynami utrudniony. Niestety jest to często nieodwracalny proces.

Bielactwo nabyte

Jest to miejscowy zanik barwnika skóry, a mechanizm powstawania plam bielaczych nie jest do końca poznany. Jest najprawdopodobniej związany z zaburzeniami odpornościowymi i hormonalnymi. Plamy odbarwione mogą być zlokalizowane na całym ciele, mieć różną wielkość i są dobrze odgraniczone. Zmiany mogą pojawiać się w miejscach urazów oraz takich narażonych na promieniowanie słoneczne. Najczęściej występują w obrębie grzbietów stóp, rąk, okolic genitalnych, na głowie, szyi, pod pachami oraz na powierzchni brodawek sutkowych. Bielactwu może towarzyszyć przedwczesne siwienie włosów. Dotyka ono nawet 4,5% diabetyków.

Zmiany skórne związane z leczeniem

Najczęstszą zmianą skórną po leczeniu cukrzycy insuliną jest lipodystrofia poinsulinowa. Jest to przerost tkanki podskórnej spowodowany podawaniem insuliny w iniekcjach w to samo miejsce. W wyniku iniekcji dochodzi do stwardnienia lokalnej skóry i tkanki podskórnej. W tym miejscu dochodzi do zmniejszenia unaczynienia oraz unerwienia. Lipohipertrofia zazwyczaj skutkuje wahaniami poziomu cukru we krwi, niewyjaśnioną hipoglikemią oraz zwiększeniem zapotrzebowania na insulinę. Aby uniknąć tego schorzenia bardzo ważne jest unikanie ciągłego podawania insuliny w jedno miejsce. Należy pamiętać, że insulinę można podawać w udo, brzuch, ramiona oraz pośladki. Minimalny odstęp pomiędzy dwoma wstrzyknięciami insuliny powinien wynosić 1 centymetr. Takie zasady mogą nas ustrzec przed powstaniem tych zmian.

Zespół stopy cukrzycowej

Stopa cukrzycowa dotyka około 6-10% pacjentów z cukrzycą. Jest to zakażenie, owrzodzenie oraz destrukcja tkanek miękkich oraz głębokich (np. kości) stopy. Zespół ten jest powikłaniem zmian w naczyniach krwionośnych oraz uszkodzeniem nerwów obwodowych. Nieleczony może doprowadzić do stałej deformacji, martwicy, a nawet amputacji kończyny. Około 60% przypadków ma charakter tylko neuropatyczny. 13% to pacjenci z zespołem stopy cukrzycowej o charakterze naczyniowym, jest on najbardziej obciążony, z największym odsetkiem amputacji. Typ mieszany dotyka około 25% diabetyków i jest on połączeniem cech typu naczyniowego i neuropatycznego. Typ neuropatyczny cechuje zaburzenia czucia temperatury, dotyku oraz wibracji. Utrata czucia sprzyja urazom stopy. Zaburzenie unerwienia powoduje nadmierny przepływ krwi przez kończynę. Typ naczyniowy, czyli niedokrwienny charakteryzuje się objawami bólowymi. Niedokrwienie kończyny powoduje, że kończyna jest zimna, sinoblada, a tętno słabo wyczuwalne. Skóra na stopie robi się cienka, sucha, gładka, lśniąca i pozbawiona owłosienia. Wykazuje tendencję do pęknięcia i urazów. Z powodu niedokrwienia może również dochodzić do zaniku mięśni.

Zobacz: Jak dbać o stopę cukrzycową?

Bullosis diabeticorum

Są to bardzo charakterystyczne zmiany dla diabetyków z długim stażem. Częściej spotykane są u mężczyzn i dotykają około 0,5% cukrzyków. Bullosis diabeticorum to napięte pęcherze wypełnione płynem surowiczym zlokalizowane najczęściej na kończynach dolnych. Mogą znajdować się również na grzbietach rąk. Ich powstawanie wiąże się z dużymi wahaniami stężenia glukozy we krwi oraz zwiększoną wrażliwością skóry cukrzyków.

Ziarniniak obrączkowaty

Jest to zmiana skórna, która charakteryzuje się występowaniem obrączkowatych, rumieniowych ognisk umiejscowionych w okolicy stawów. Zmiany najczęściej zlokalizowane są na grzbietach rąk i stóp. Dodatkowo występują drobne guzki oraz grudki o gładkiej powierzchni, które szerzą się powoli z ustępowaniem w części środkowej. Pacjenci nie zgłaszają żadnych dolegliwości bólowych. Dotyka głównie chorych na cukrzycę typu 1.

Obumieranie tłuszczowate

Schorzenie to występuje u około 1% diabetyków. Dotyka głównie chorych na cukrzycę typu 2. Obumieranie tłuszczowate jest przewlekłą chorobą skóry charakteryzującą się zmianami w postaci czerwonobrązowych blaszek z poszerzonymi naczyniami i zanikiem w centrum. Zmiany zlokalizowane są w obrębie wyprostnych powierzchni podudzi. Na początku choroba dotyka tylko jedno udo, a z czasem ma charakter symetryczny. Zmiany mogą ulegać owrzodzeniu, co sprzyja urazom. Jeżeli nie powstają owrzodzenia, schorzenie jest bezbolesne.

Aż 20% cukrzyków cierpi na powikłania dermatologiczne. Bardzo ważne jest obserwowanie swojego ciała i dobre kontrolowanie cukrzycy. Większość zmian jest spowodowanych dużymi wahaniami cukru we krwi. Pamiętajmy, aby każde niepokojące zmiany na skórze zgłaszać lekarzowi.

Lek. Aleksandra Maciążka

Źródło:

1. [1] http://medicalmaestro.pl/index.php/cukrzyca-powiklania-obrebie-skory-konczyn-dolnych/2/
2. https://diabetologia.mp.pl/atlas-zmiany-skorne-w-cukrzycy/150727,zmiany-skorne-w-cukrzycy-bullosis-diabeticorum
3. https://pulsmedycyny.pl/zmiany-skorne-u-diabetykow-880670
4. https://diabetologia.mp.pl/atlas-zmiany-skorne-w-cukrzycy/149398,ziarniniak-obraczkowaty
5. https://diabetologia.mp.pl/atlas-zmiany-skorne-w-cukrzycy/153542,obumieranie-tluszczowate-necrobiosis-lipoidica
6. https://www.mp.pl/insulinoterapia/powiklania/hipertrofia_poinsulinowa/107786,lipohipertrofia-poinsulinowa-co-ja-wywoluje-insulina-czy-igla