Poznaj najważniejsze zasady diety przy cukrzycy typu 2

Ponoć jesteśmy tym, co jemy. To powiedzenie wydaje się być dość górnolotne, a jednak wiele w nim prawdy. Nasza dieta, czyli to, czym się odżywiamy każdego dnia, wpływa na stan naszego zdrowia.. W cukrzycy typu 2, która należy do grupy chorób dietozależnych, to stwierdzenie ma szczególne znaczenie, gdyż właśnie dieta jest pierwszym zaleceniem w procesie leczenia i stanowi postawę terapii nawet po wdrożeniu farmaceutyków.

Cukrzyca typu 2 – dlaczego dieta jest tak ważna?

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, a jej leczenie jest procesem długotrwałym. Ponadto, wiąże się z szeregiem powikłań tzw. mikronaczyniowych i makronaczyniowych. Do tych drugich należy miażdżyca i możliwość rozwoju udaru czy zawału mięśnia sercowego. Właściwa dieta w cukrzycy typu 2 pozwala opóźnić bądź też całkowicie zapobiec powikłaniom sercowo-naczyniowym. Zastosowanie diety odpowiedniej dla cukrzyków typu 2 ułatwia  osiągnięcie celów terapeutycznych zgodnych z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego:

• wyrównanie stężenia glukozy we krwi,

• utrzymanie prawidłowej masy ciała,

• kontrola ciśnienia tętniczego i gospodarki lipidowej.

Dieta, a wraz z nią również aktywność fizyczna, jest więc kluczowa dla zdrowia każdego cukrzyka niezależnie od stosowanego leczenia hipoglikemicznego czy insulinoterapii.

Najważniejsze zasady diety w cukrzycy typu 2

1. Jedz regularnie i unikaj głodówek. Regularność posiłków jest bardzo ważna dla uniknięcia wahań stężenia glukozy we krwi, dlatego też wyjątkowo niewskazane są wszelkie głodówki i posty. Zazwyczaj zaleca się 5 posiłków co około 3-4 godziny. 

2. Wybieraj produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG < 55). Takie pokarmy składają się głównie z węglowodanów złożonych i zawierają znaczne ilości błonnika pokaramowego, przez co nie powodują gwałtownego wzrostu stężenia glukozy we krwi. W tej grupie znajduje się pieczywo i makarony z pełnego ziarna, grube kasze, płatki owsiane, większość warzyw i niektóre owoce (cytrusowe i jagodowe). Należy pamiętać, że IG wzrasta, gdy coś bardzo rozdrobnimy lub rozgotujemy, dlatego należy tego unikać. 

3. Ogranicz alkohol. Alkohol dostarcza ogromnej ilości kalorii, więc jest szczególnie niezalecany w przypadku diabetyków, którzy starają się schudnąć. Dodatkowo może również prowadzić do niebezpiecznej hipoglikemii.

4. Unikaj dosalania posiłków. Zawarty w soli sód przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego. WHO zaleca, aby maksymalna dzienna porcja soli powinna wynosić 5 g, czyli tyle co płaska łyżeczka.

5. Wybieraj zdrowe tłuszcze. Dietetycy zalecają, aby minimum dwa razy w tygodniu jeść tłustą rybę. Zamiast ryb, które nie każdy lubi, można wybrać suplementację olejem rybim bądź olejem z alg morskich, które są bogatym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszcowych omega-3 DHA i EPA. Dobrej jakości tłuszcze to również orzechy, pestki i oleje roślinne. Jednocześnie należy ograniczyć lub też całkowicie zrezygnować z tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.

6. Jedz zbilansowane posiłki. Zaleca się, aby każdy posiłek składał się z produktu białkowego, węglowodanów o niskim IG, niewielkiej ilości zdrowych tłuszczów i sporej ilości warzyw. Tak zbilansowany posiłek nie powinien spowodować wahań w stężeniu glukozy. 

7. Pamiętaj o piciu wody. Woda jest konieczna do procesów metabolicznych w organizmie i wspomaga również usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii z organizmu. Jej picie jest również bardzo ważne ze względu na zalecenie zwiększonego spożycia błonnika. Woda to także najlepszy zastępnik dla wszelkich słodkich napojów.

Cukrzyca typu 2 - czego nie należy jeść?

Cukrzycy powinni przede wszystkim unikać produktów o wysokim indeksie glikemicznym, które zawierają znaczne ilości cukrów prostych. Wśród niezalecanych pokarmów będzie więc cukier, miód, większość słodyczy, dżemy, syropy, suszone lub kandyzowane owoce, soki i inne słodkie napoje. Ograniczyć należy również słodkie owoce (m.in. banany), ziemniaki, produkty z oczyszczonych zbóż (białe pieczywo, biały makaron itp.), a w szczególności fast foody. Te ostatnie stanowią dodatkowo bogate źródło cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych, których każdy powinien unikać, aby zmniejszyć swoje ryzyko sercowo-naczyniowe.

Co można jeść przy cukrzycy typu 2?

Mimo różnych zakazów wciąż jest dużo produktów, które z powodzeniem można jeść mając cukrzycę typu 2. Dieta przede wszystkim powinna opierać się na różnorodnych warzywach (minimum 3 porcje dziennie) i mało słodkich owocach, czyli cytrusach, jabłkach czy owocach jagodowych. Ważnymi składnikami diety w cukrzycy typu 2 są produkty białkowe – ryby, chude mięsa, niskotłuszczowe produkty mleczne oraz nasiona roślin strączkowych (tofu czy tempeh z soi są idealnym zastępnikiem białka zwierzęcego). Dodatkowo, zaleca się wybieranie pełnoziarnistych produktów zbożowych, orzechów, pestek i  olejów roślinnych.

Oczywiście, mając cukrzycę typu 2 można również skusić się na słodycze. Powinny być one wykonane bez dodatku cukrów prostych, które mogą być zastąpione słodzikami sztucznymi lub naturalnymi (np. stewia, ksylitol).

Literatura:

• 2020 Guidelines on the management of diabetic patients. A position of Diabetes Poland. Clin Diabetol 2020; 9, 1. 

• Rekomendacje postępowania dietetycznego w cukrzycy. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Dietetyki 2017. Dietetyka 2017; 10, Wyd. Spec.

• Advancing Dietetics and Clinical Nutrition, edited by Anne Payne, Helen Barker; Elsevier 2010.

• https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/68179,indeks-glikemiczny