Zbilansowana dieta w cukrzycy typu 1

Każdy diabetyk powinien odżywiać się tak, jak zdrowy człowiek, który dba o swój organizm. Podstawą diety dla wszystkich jest różnorodna i zbilansowana dieta oparta na pełnowartościowych produktach wysokiej jakości, kontrola glikemii i podaż insuliny odpowiadająca rzeczywistym potrzebom organizmu.

Insulinoterapia – niezbędny dodatek do posiłków | Dieta z cukrzycą typu 1

Cukrzyca typu I to choroba autoimmunologiczna, u której podstaw leży błędna reakcja immunologiczna organizmu powodująca stopniowe niszczenie komórek beta trzustki (produkujących insulinę). W związku z tym, że ilość insuliny w organizmie chorego nie jest wystarczająca, chorzy zmuszeni są podawać jej deficyt z zewnątrz – hormon jest niezbędny do życia. Jedyną formą przyjmowania insuliny są iniekcje (np. za pomocą penów do insuliny, strzykawek, osobistej pompy insulinowej). Zarówno model insulinoterapii, jak i ilość podawanej insuliny jest dopasowywana indywidualnie do każdego diabetyka, w zależności od poziomu jego aktywności, sposobu żywienia, a także ilości insuliny endogennej (produkowanej przez organizm przez pozostałe, niezniszczone jeszcze komórki beta trzustki). Każdy diabetyk powinien być pod ścisłą kontrolą lekarza diabetologa, który określa podstawowe zapotrzebowanie organizmu na insulinę, a także jej ilość na konkretne posiłki. Dieta przy cukrzycy typu 1 jest bardzo ważna. Aby ułatwić określanie ilości insuliny do konkretnych posiłków, diabetycy posługują się wymiennikami węglowodanowymi i białkowo-tłuszczowymi, a także zwracają uwagę na indeks glikemiczny produktów. Reszta to czysta matematyka.

Wymienniki węglowodanowe (WW) i białkowo-tłuszczowe (WBT) - Dieta z cukrzycą typu 1

Każdy produkt spożywczy różni się składem, w szczególności zawartością białek, tłuszczy i węglowodanów. U osób zdrowych organizm sam dobiera odpowiednią dawkę insuliny do posiłku, osoba z cukrzycą typu I musi podać odpowiednią dawkę hormonu, aby utrzymać odpowiedni poziom glikemii. W celu ułatwienia kontroli nad chorobą,ale także komponowania diety dla cukrzyka stworzono system wymienników węglowodanowych i białkowo tłuszczowych. 1 WW to 10g węglowodanów przyswajalnych (bez błonnika pokarmowego), zaś 1WBT stanowi 100kcal dostarczonych z białek i tłuszczy. Dzięki temu, że na większości produktów spożywczych nabywanych w sklepach znajdują się tabele kaloryczne z wyszczególnionymi ilościami składników odżywczych. Można też samemu dokonywać obliczeń korzystając z opracowań kieszonkowych np. „Liczymy kalorie” H. Kunachowicz lub z aplikacji stworzonych z myślą o diabetykach. Osoba z cukrzycą powinna się stosować  do zaleceń lekarza, który określa ile jednostek insuliny należy podać na jeden wymiennik o określonych porach dnia (może się to zmieniać również ze względu na porę dnia np. większe zapotrzebowanie na insulinę rano).

Indeks Glikemiczny (IG) - Dieta z cukrzycą typu 1

Osoby z cukrzycą typu I, bez nadwagi i otyłości, powinny unikać spożywania łatwo przyswajalnych węglowodanów prostych. Przy opracowaniu diety przy cukrzycy typu 1 wskazane jest korzystanie z wartości indeksu glikemicznego (IG) i ładunku glikemicznego (ŁG) produktów.  Po spożyciu produktów o wysokim IG obserwuje się wysokie szczytowe stężenie glukozy (nierzadko hiperglikemię) i utrzymujące się przez dłuższy czas podwyższone stężenie glukozy.  Spożywanie produktów o niskim IG nie powoduje gwałtownych wahań glikemii, gdyż proces ich trawienia i wchłaniania przebiega znacznie wolniej. W skład posiłków wchodzą zazwyczaj rozmaite produkty, w różnej ilości, dlatego  warto wyliczyć indeks glikemiczny całego posiłku – ładunek glikemiczny ŁG=(IGxW)/100, żeby w jadłospisie przy cukrzycy typu 1 nie zabrakło niczego. Należy też pamiętać, że IG produktów żywnościowych nieprzetworzonych, jest znacznie niższy od tych samych produktów tylko poddanych obróbce np. cieplnej. Najważniejsze czynniki mające wpływ na IG to: rodzaj i stopień przetworzenia żywności, ilość błonnika pokarmowego (błonnik pokarmowy np. w produktach pełnoziarnistych, płatkach owsianych czy żytnim pieczywie ma zdolność obniżania glikemii), rodzaj zastosowanej obróbki kulinarnej (surowa marchewka ma IG 16, ugotowana 47), odmiana oraz stopień dojrzałości owoców (np. dojrzały banan ma IG 52, a zielony jedynie 30). Warto posługiwać się metodą IG, w celu doboru produktów pod względem jakościowym, starając się spożywać większą ilość produktów z niskim IG.
 
Piśmiennictwo:
Cukrzyca tom 1, red. Prof.dr hab. N. med. Jacek Sieradzki, wyd. 2, Via Medica, Gdańsk 2015
Mam cukrzycę typu 1, dr hab. N. med. Agnieszka Szypowska, dr Maria Lipka, dr Magdalena Procner-Czaplińska, dr n.med. Hanna Trippenbach-Dulska, 2015
Praktyczny Poradnik Dietetyki, red. Prof. Dr Hab. n. med. Mirosław Jarosz, wyd. IŻŻ
Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2015, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, 2015, tom 4, Suplement A

Angelina Ziembińska, trener zdrowej diety, absolwentka "Dietetyki w chorobach wewnętrznych i metabolicznych" na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Pracuje w Centrum Medycznym Synexus, międzynarodowej sieci przychodni prowadzących badania kliniczne. Sama jest diabetykiem i w wolnej chwili prowadzi bloga www.dietolog.eu oraz profil Facebook Trener Zdrowej Diety.