Cukrzyca typu 2 - objawy, przyczyny, leczenie

Cukrzyca typu 2 jest jednym z rodzajów cukrzycy. Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, charakteryzującą się podwyższonym poziomem cukru we krwi. Cukrzyca typu 2 jest nazywana cukrzycą starszych osób, ze względu na grupę pacjentów, którą dotyka. Ze względu na ciągły rozwój społeczeństwa i różne czynniki środowiskowe, dotyka coraz młodszych pacjentów. 

Objawy cukrzycy typ 2

Cukrzyca typu 2 rozwija się powoli i stopniowo. Jej początek nie jest nagły jak w przypadku cukrzycy typu 1. Początkowo ze względu na powolny rozwój choroby, pacjent nie ma żadnych objawów. Wraz z rozwojem cukrzycy typu 2 pacjent może zaobserwować takie objawy jak:

• wzmożone pragnienie,
• nadmierna senność,
• wielomocz,
• częstsze zakażenia układu moczowego.

Jest to spowodowane wzrostem stężenia cukru we krwi. Nierzadko jednak rozpoznajemy cukrzycę w badaniach kontrolnych, a pacjent nie jest nawet świadomy, że ma nierozpoznaną cukrzycę. Dlatego tak ważne są badania kontrolne, przesiewowe raz do roku. 

Cukrzyca typu 2 przyczyny

Przyczynami cukrzycy typu 2 jest upośledzenie wydzielania insuliny przez komórki beta trzustki oraz insulinooporność, czyli brak wrażliwości komórek organizmu na insulinę. Czynnikami wpływającymi na rozwój cukrzycy są predyspozycje genetyczne oraz czynniki społeczno- środowiskowe. Nasza dieta, styl życia ma ogromny wpływ na rozwijanie się cukrzycy typu 2. Głównym czynnikiem środowiskowym jest otyłość brzuszna. Jest to czynnik modyfikowalny, czyli taki na który mam wpływ. Warto więc zadbać o swoją sylwetkę i nie pozwolić na rozwój cukrzycy. 

Dziedziczenie cukrzycy typu 2

Na rozwój cukrzycy typu 2 mają wpływ geny oraz środowisko. W przypadku cukrzycy typu 2 naukowcy nie odkryli jeszcze dokładnych genów odpowiedzialnych za rozwój tej choroby. Wiemy na pewno, że jednak geny dają predyspozycje do rozwoju cukrzycy typu 2. Nie każdy otyły człowiek ma cukrzycę. Jednakże nie ma też wielu pacjentów z cukrzycą typu 2 z prawidłową wagą. Oba te czynniki są od siebie zależne i wpływają na rozwój choroby. 

Jak zapobiegać rozwojowi cukrzycy typu 2?

W rozwoju cukrzycy typu 2 ogromne znaczenie ma otyłość brzuszna. Nadwaga wraz z predyspozycją genetyczną bardzo często daje cukrzycę typu 2. Najważniejsze więc w zapobieganiu rozwoju tej choroby jest zdrowa dieta i regularny wysiłek fizyczny. Obie te zmienne wpływają na utrzymanie prawidłowej masy ciała i zmniejszenie ryzyka rozwoju tej choroby metabolicznej.

Cukrzyca typ 2 - leczenie

Podstawą leczenia cukrzycy typu 2 jest dieta. Odpowiednia, zrównoważona dieta cukrzycowa jest kluczowa w leczeniu. Drugim składnikiem jest regularny wysiłek fizyczny, który znamiennie zmniejsza poziom cukru we krwi i wpływa na naszą wagę. Utrzymanie prawidłowej masy ciała jest bardzo ważne w leczeniu cukrzycy. Do najbardziej zalecanych dyscyplin sportowych zalicza się:

• jazda na rowerze,
• pływanie,
• szybki marsz,
• bieganie. 

Jeżeli leczenie niefarmakologiczne nie jest wystarczające, czyli poziom cukru na czczo oraz po posiłkach jest za wysoki, lekarz zdecyduje się na wprowadzenie leczenia farmakologicznego. Podstawowym lekiem do leczenia cukrzycy typu 2 jest metformina. Jest to lek, który zmniejsza stężenie cukru we krwi. Działanie tego leku jest bardzo różnorodne, gdyż wpływa ona również na profil lipidowy. U pacjentów stosujących ten lek bardzo często obserwujemy spadek masy ciała. Jeżeli metformina jest źle tolerowana przez pacjenta albo nie wystarczy w osiągnięciu celów terapeutycznych, lekarz może dodać jeszcze inne leki obniżające cukier we krwi. Jeżeli leczenie doustne nie wystarcza, lekarz będzie musiał wprowadzić leczenie insuliną. Jest ono mniej wygodne i wymaga większej edukacji. Jednakże występują teraz bardzo nowoczesne sprzęty do podawania insuliny i aplikacje które ułatwiają codzienne życie diabetyka.

Podstawą w leczeniu cukrzycy jest dobra edukacja i przeszkodzenie pacjenta. Im więcej diabetyk będzie wiedział o cukrzycy i lepiej zrozumie mechanizm cukrzycy, tym lepiej będzie ją kontrolował. 

Dieta w cukrzycy typ 2

Dieta cukrzycowa jest jednym z najważniejszych składowych leczenia tego schorzenia. Opiera się ona na kilku prostych zasadach. Najważniejsze to regularne posiłki podczas dnia. Dzięki temu trzustka regularnie i ciągle wydziela insulinę i nie dochodzi do dużych wahań glikemii. W przypadku rzadkich posiłków, doprowadzamy organizm do głodu i nadmiernej sytości, to bardzo niekorzystnie wpływa na profil glikemii podczas dnia.

Posiłki powinny wykluczać:

• białe pieczywo,
• ziemniaki,
• biały ryż,
• słodycze,
• ciasta
• owoce w dużych ilościach.

W diecie cukrzycowej bardzo ważne jest aby patrzeć na indeks glikemiczny produktów. Indeks glikemiczny to wskaźnik, który określa nam tempo wzrostu stężenia glukozy we krwi w ciągu 120 minut po spożyciu konkretnego produktu. Im wskaźnik jest wyższy tym wyższe jest stężenie cukru we krwi po spożyciu określonego posiłku i większe wydzielanie insuliny przez nasz organizm. Średni poziom indeksu glikemicznego to IG 56-70. Powyżej tej wartości produkty mają wysoki indeks glikemiczny a poniżej niski indeks glikemiczny. Dieta w cukrzycy powinna składać się głównie z produktów o niskim wskaźniku glikemicznym. Do takich produktów należą:

• chleb owsiany otrębowy,
• ciecierzyca gotowana,
• kasza bulgur,
• marchewka,
• sałata,
• jabłka,
• grejpfrut,
• jogurt naturalny,
• gryka. 

Warto pamiętać również o tym co wpływa na indeks glikemiczny. Na IG wypływa czy dany produkt jest gotowany czy surowy, poziom jego rozdrobnienia albo poziom dojrzenia. Rozdrobnienie produktu wpływa na wzrost IG. Dojrzały banan ma większe IG niż banana nie dojrzały. Warzywa i owoce surowe mają mniejsze IG nie te ugotowane. Makaron al dente ma mniejsze IG niż taki rozgotowany. 

Jakie badanie robić przy cukrzycy typ 2

Przy cukrzycy typu 2 bardzo ważne jest kontrolowanie glikemii na czczo oraz 2 godziny po posiłku. Częstość samokontroli zależy od stosowanego leczenia oraz od indywidualnych potrzeb. Każdy taki pomiar powinien być skrupulatnie zapisywany w dzienniczku cukrzycowym. Takie notatki będą bardzo potrzebne i pomocne na wizytach kontrolnych u lekarza. Na początku rozpoznania choroby, lekarz powinien określić indywidualne cele terapeutyczne, które pacjent powinien osiągać.  

Kolejnym badaniem pomagającym nam określić poziom dyscypliny w leczeniu choroby jest hemoglobina glikowana. Jest to wskaźnik określający poziom cukru przez ostatnie 3 miesiące. Ten wskaźnik dokładnie powie lekarzowi, czy diabetyk przestrzega diety, czy stosuje się do zaleceń i przyjmuje regularnie leki. O konieczności wykonania tego badania decyduje lekarz. Zwykle nie jest konieczne jego wykonywanie częściej niż raz do roku, zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Na początku rozpoznania cukrzycy oraz u pacjentów z niestabilną cukrzycą takie pomiary mogą być konieczne raz na kwartał. 

Jeżeli diabetyk dodatkowo leczy się na nadciśnienie tętnicze to bardzo ważne jest regularne mierzenie ciśnienia w domu oraz dobór odpowiednich leków hipotensyjnych.

Kolejnymi badaniami które warto robić mając cukrzycę typu 2 są badania kontrolne nerek i oczu. Cukrzyca ma wiele powikłań i może wpływać niekorzystnie na naczynia krwionośne w całym naszym organizmie, a przede wszystkim w oczach i nerkach. Kontrola u okulisty powinna być w momencie rozpoznania cukrzycy oraz w zależności od wyniku badania powtarzana co 1-2 lata. Określanie poziomu kreatyniny oraz ogólne badanie moczu (ocena nerek) powinno być raz do roku od momentu rozpoznania cukrzycy. 

Przesiewowo warto również określić poziom TSH (hormon tarczycy) u osób z cukrzycą typu 2. 

Ze względu na bardzo duże znaczenie utrzymania prawidłowej wagi ciała, pacjent powinien regularnie być ważony. 

Warto również pamiętać o szczepieniach zalecanych u diabetyków. Są nimi między innymi szczepienia przeciwko covid-19, przeciwko grypie oraz przeciwko pneumokokom. Osoby, które nie miały wykonanych szczepień według obowiązującego kalendarza szczepień powinny również uzupełnić te szczepienia.

Powikłania w cukrzycy typ 2

Powikłania cukrzycy typu 2 są spowodowane przewlekłym niedocukrzeniem albo przewlekłym podwyższonym stężeniem cukru we krwi. Takie stany mogą prowadzić do wielu bardzo groźnych powikłań. Do najczęstszych powikłań cukrzycy należą powikłania kardiologiczne, nefrologiczne i neurologiczne. Może dojść do niewydolności nerek i konieczności rozpoczęcia dializoterapii, uszkodzenia wzroku, a nawet utrata wzroku. Dodatkowo może dojść do zaburzeń czucia i niedoczulicy oraz zaburzeń krążenia w obrębie skóry, przez co utrudnione jest gojenie się ran i powstaje stopa cukrzycowa. Proces powstawania takich powikłań jest długi i jest bardzo zależny od kontroli cukrzycy i przestrzegania zaleceń lekarskich. Dlatego tak ważne jest aby cukrzyk nie zaniedbywał choroby i dbał o dobry poziom glikemii we krwi. Powikłania te są nieodwracalne i mogą być nawet śmiertelne w skutkach. 

Występują również powikłania nieodległe, które mogą wystąpić w każdej chwili u cukrzyka. Jednym z najczęstszych jest niedocukrzenie. Niedocukrzenie czyli inaczej hipoglikemia to stan najczęściej dotyka cukrzyków stosujących insulinę ale może również spotkać tych stosujących leki doustne. Hipoglikemia to stan w którym poziom glikemii we krwi spadnie poniżej 70 mg/dl. Do takiego stanu może dojść w wyniku przedawkowania leków, albo złego doboru dawki do ilości pokarmu. Objawami hipoglikemii między innymi są: nadmierne pocenie się,

• kołatanie serca,
• nudności,
• ból głowy,
• splątanie,
• głód,
• senność,
• a nawet utrata przytomności,
• czy zaburzenia widzenia.

W najgorszym przypadku może dojść do śpiączki. W takiej sytuacji najważniejsze jest podanie jak najszybciej podanie cukru prostego, jeżeli diabetyk jest przytomny, albo glukagonu w przypadku nieprzytomnego cukrzyka. Warto pamiętać, żeby zawsze nosić ze sobą kostkę cukru albo specjalne kostki glukozy dla cukrzyków.

Cukrzyca typu 2 to choroba przewlekła i wymagająca dobrej współpracy pomiędzy lekarzem a pacjentem. Aby jak najdłużej uniknąć powikłań najważniejsza jest dobra samokontrola cukrzyka. Cukrzyca typu 2 jest chorobą, która pozwala na prowadzenie normalnego życia, trzeba tylko przestrzegać kilku ważnych zasad.